Mommie Dearest (1981)

Regie: Frank Perry | 129 minuten | drama, biografie | Acteurs: Faye Dunaway, Diana Scarwid, Steve Forrest, Howard Da Silva, Mara Hobel, Rutanya Alda, Harry Goz, Michael Edwards, Jocelyn Brando, Priscilla Pointer, Joe Abdullah, Gary Allen, Selma Archerd, Adrian Aron, Xander Berkeley, Matthew Campion, Carolyn Coates, Jerry Douglas, Margaret Fairchild, Phillip R. Allen, James Kirkwood Jr., Michael Gainsborough, Matthew Faison, Peter Jason, Ellen Feldman, Robert Harper, Cathy Lind Hayes, Victoria James, Dawn Jeffory, Virginia Kiser, S. John Launer, Russ Marin, Nicholas Mele, Belita Moreno, Warren Munson, Alice Nunn, Norman Palmer, David Price, Jeremy Scott Reinbolt

In de jaren zeventig werd ze – terecht – gezien als een van de beste actrices in Hollywood. Haar rollen in ‘Bonnie and Clyde’ (1967), ‘Chinatown’ (1974) en ‘Network’ (1976) leverde haar alom lof op. Glansrijke successen lagen voor haar in het verschiet. Toch raakte de carrière van Faye Dunaway (1941) vanaf de jaren tachtig in het slop. Zelf beweert de actrice, die te boek staat als een lastige tante, dat het door één bepaalde film komt dat haar ster niet meer zo straalde als voorheen. Een film die ze beter niet had kunnen maken: ‘Mommie Dearest’ (1981), een film over het leven van Hollywood-legende Joan Crawford, naar de vernietigende gelijknamige biografie van diens geadopteerde dochter Christina. Al jaren weigert Dunaway om herinneringen op te halen aan de film die in haar ogen haar carrière geruïneerd heeft. “Ik heb er echt een hekel aan om over ‘Mommie Dearest’ te praten! Het lijkt wel of iedereen geobsedeerd is door die film!” Wie toch doorvraagt bijt ze bits toe: “Het was geen geweldige tijd in mijn leven en de film was geen ervaring waar in graag aan terug wil denken. Klaar!”

Is ‘Mommie Dearest’ dan echt zo’n vreselijke film? Dat valt wel mee. Al rammelt er veel aan dit eenzijdige biografische drama. We zijn nu eenmaal gewend om Dunaway in meesterwerken als ‘Chinatown’ en ‘Network’ te zien en vergeleken bij die films biedt ‘Mommie Dearest’ inderdaad een heel pak minder. De film begint als de legendarische actrice Joan Crawford (Faye Dunaway) besluit de leegte in haar leven op te vullen door twee kinderen te adopteren. Ze wurmt zich in allerlei bochten om dit voor elkaar te krijgen en papt zelfs aan met de advocaat, omdat de adoptiebureaus niet staan te springen om een gescheiden carrièrevrouw een baby te geven. Maar zoals ze in haar hele leven altijd alles voor elkaar heeft gekregen als ze haar zinnen erop gezet had, lukt het haar uiteindelijk. Ze noemt haar dochtertje Christina (Mara Hobel) en betuttelt en verwent haar. Maar als het meisje ouder wordt, komt de ware aard van moeder naar boven. Ze blijkt een sadistisch kreng te zijn met losse handjes en absurde obsessies. Zo dwingt ze Christina midden in de nacht de badkamer schoon te schrobben en barst ze in een tirade uit wanneer ze ontdekt dat het meisje ijzeren kleerhangers in de kast heeft hangen. Geen wonder dat Christina, zodra ze oud genoeg is (dan gespeeld door Diana Scarwick), het niet erg vindt dat ze naar een internaat gestuurd wordt. Maar ook daar is ze niet verlost van haar tirannieke moeder…

De kritiek die de pers had op ‘Mommie Dearest’ was niet mals. De film werd onderuit geschoffeld omdat de vrouw, die ooit America’s Sweetheart was, erin wordt afgeschilderd als een monster. Crawford was in 1977 overleden en had de woede van haar kinderen (behalve Christina had ze nog drie anderen geadopteerd) op de hals gehaald door hen te schrappen uit haar testament. Prompt schreef Christina haar frustraties van haar af in een boek, dat aan de ene kant een bestseller werd, maar aan de andere kant afgedaan werd als goedkope wraakzucht. Producers zagen natuurlijk al dollartekens in de ogen en een verfilming liet dan ook niet lang op zich wachten. Over het waarheidsgehalte van ‘Mommie Dearest’ kun je zo je twijfels hebben. Crawford zal vast een slechte moeder zijn geweest, die gebukt ging onder wisselende stemmingen en wellicht een manische depressie. Maar voor de film zijn haar driftbuien waarschijnlijk flink uitvergroot en vet aangezet. Dunaway, die veel lijkt op de oudere Crawford, gaat zo op in haar rol dat het grotesk wordt. In de befaamde kleerhangerscène gaat ze zo tekeer dat je nekharen ervan overeind gaan staan. En zo zijn er nog meer scènes waarin ze dusdanig doordraaft dat je er bang van wordt.

Het grootste probleem is echter dat de film onevenwichtig overkomt. De filmmakers wilden een tijdspanne van bijna veertig jaar overbruggen en daarmee namen ze teveel hooi op hun vork. Resultaat is dat de film van de hak op de tak springt en belangrijke gebeurtenissen worden afgeraffeld. Echt diep ingaan op de zaken en de onderlinge relaties is er niet bij. Het enige dat breed wordt uitgemeten zijn de hysterische driftbuien van Joan, waardoor daar wel erg de nadruk op komt te liggen. Christina (overigens uitstekend gespeeld door zowel Scarwick als de jonge Mara Hobel) is een engel die de slachtofferrol maar wat graag lijkt te willen omarmen. Over de andere kinderen wordt met geen woord gerept. Christopher (als volwassene gespeeld door een jonge Xander Berkeley) verschijnt dan in ieder geval nog ten tonele, maar hoe hij zich voelt of wat hij denkt blijft een groot raadsel. Wel sterk aan de film zijn de sets, de aankleding en de make-up.

‘Mommie Dearest’ geldt tegenwoordig als een cultklassieker, die elke rechtgeaarde filmliefhebber eenmaal in zijn leven gezien moet hebben, al was het alleen al om erover te kunnen meepraten. In tegenstelling tot wat vele critici indertijd schreven, is deze film prima uit te kijken. Maar er schort veel aan deze door Frank Perry geregisseerde biografie. Er wordt een veel te eenzijdig beeld geschetst van Joan Crawford, men neemt een loopje met de waarheid en het ontbreekt de film in zijn geheel aan evenwicht en nuance. Het is te kort door de bocht om te stellen dat deze film Faye Dunaways carrière de nek heeft omgedraaid, maar deze groteske performance is zeker niet haar beste visitekaartje. Neem ‘Mommie Dearest’ niet al te serieus, dan kan het alleen maar meevallen!

Patricia Smagge