Monica & David (2009)
Regie: Alexandra Codina | 68 minuten | documentaire
Sympathieke en hartverwarmende documentaire waarin Monica en David worden gevolgd in het eerste jaar van hun huwelijk. Beiden hebben het syndroom van Down, waardoor het feit dat ze gaan trouwen erg bijzonder is. Monica is het nichtje van regisseuse Alexandra Codina en die familieband maakte het mogelijk om hen zo lang van zo dichtbij te volgen, zonder daarbij het vertrouwen van de betrokkenen, Monica en David voorop, te beschamen. Het is knap dat het een intiem en integer portret is geworden, zonder dat Monica en David worden weggezet als zielig, of dat hun verhaal erg sentimenteel wordt. Uiteraard kent de film ook zijn emotionele momenten, vooral als hun beider moeders hun zorgen uitspreken over hoe het verder moet als zijzelf te oud worden om voor hen te zorgen of komen te overlijden. Maar Cordina stuurt behendig om de valkuilen heen die vaak verbonden zijn met documentaires over mensen met een beperking of ziekten enerzijds en “reality” programma’s anderzijds.
Zoals in het begin van de film wordt aangekondigd, was de levensverwachting van iemand met het syndroom van Down begin jaren 80 maar 25 jaar. Schokkend laag en gelukkig is dit inmiddels door vooruitgang van de medische wetenschap en verbetering van de zorg ongeveer 60 jaar. Dit betekent uiteraard dat deze mensen ook voor andere levensvragen gesteld worden. Het is dan ook begrijpelijk dat Monica en David hun liefde voor elkaar willen bezegelen door te gaan trouwen. En dat ze gek op elkaar zijn, is wel duidelijk. Ze knuffelen, zoenen en raken elkaar voortdurend aan, om bevestiging te vinden voor hun gevoelens. Gelukkig wordt het nooit klef. Het stel beschouwt zichzelf overigens ook absoluut niet als “gehandicapt”. Ja, ze hebben Down en dat is soms lastig, maar verder zijn ze heel normaal.
Triest feit is dat zowel Monica’s als Davids biologische vader kort na de geboorte met de noorderzon vertrok. Hoewel het niet expliciet gezegd wordt door de moeders, krijg je als kijker de indruk dat het feit dat ze een kind met een verstandelijke beperking hebben gekregen, een belangrijke rol heeft gespeeld. De docu krijgt nog meer lading wanneer Monica een brief aan haar biologische vader schrijft, waarin ze aangeeft dat ze erg teleurgesteld in hem is, omdat ze nooit van wat hem hoort, ook niet met haar verjaardag. Daar tegenover staat wel dat er ook genoeg liefhebbende familieleden zijn, die het nieuwe echtpaar in alles ondersteunen. Maria Elena, Monica’s moeder, heeft bewust carrière gemaakt om ervoor te zorgen dat het Monica aan niets zou ontbreken. Het tweetal woont dan ook bij haar en haar echtgenoot Bob, Monica’s pleegvader, in huis. Weliswaar hebben Monica en David een eigen deel, met genoeg privacy, maar tegelijk zijn ze dichtbij genoeg om te helpen als het nodig is. Het is een fraaie oplossing, maar er zijn ook negatieve kanten. Zo wordt het leven van Maria Elena en Bob volledig ingericht rondom de behoeften van hun dochter en schoonzoon.
Tegelijk hebben Monica en David ook zo hun eigen ideeën, wensen en verlangens rondom wonen en werken. Ze maken deel uit van een “Adult Life Skills Center”, waarin mensen met een verstandelijke beperking administratief werk doen tegen betaling, maar David wil meer en ander werk. Als de familie gaat verhuizen naar Hollywood, Florida en er diabetes bij David wordt geconstateerd, wordt de situatie er niet eenvoudiger op. Als er één boodschap uit de film gehaald kan worden, is het wel dat liefde alles overwint. Het is een cliché, maar liefde in al haar facetten wordt hier op bijzondere wijze verbeeld. Dan wordt ook duidelijk: het huwelijk van Monica en David is helemaal niet zo verschillend als dat van mensen die geen verstandelijke beperking hebben.
Hans Geurts