Morphia – Morfiy (2008)

Regie: Aleksey Balabanov | 110 minuten | drama | Acteurs: Leonid Bichevin, Ingeborga Dapkunaite, Andrey Panin, Svetlana Pismichenko, Katarina Radivojevic, Aleksandr Mosin, Irina Rakshina, Sergey Garmash, Aleksey Istomin, Victor Vinter, Nadezhda Zharikova

De jonge Mikhail Alekseyevich Polyakov (Leonid Bichevin) gaat in 1917 als dokter aan de slag in een klein dorpje op het Russische platteland. De eerste nacht moet hij meteen al in actie komen. Dit eindigt in mineur, de man overlijdt en dokter Polyakov neemt zijn eerste dosis morfine om de ervaring te verwerken. Al snel raakt hij verslaafd aan morfine en zet zich een neerwaartse spiraal die de dokter dieper en dieper in de armen der duisternis voert.

In eerste instantie heeft zijn morfineverslaving ook positieve gevolgen. Mikhail Polyakov durft complexe operaties uit te voeren en redt daarmee meerdere malen het leven van een patiënt. Deze positieve uitwerking van de verslaving verandert overigens snel wanneer hij een steeds hogere dosis nodig heeft, minder aanspreekbaar wordt en uiteindelijk zijn verstand lijkt te verliezen. Hij raakt geheel afhankelijk van het medicijn en kan alleen nog fatsoenlijk functioneren na een injectie. Wanneer hij anderen meesleurt in zijn val krijgt Polyakov te maken met een immens schuldgevoel en besluit zich op te laten nemen in een psychiatrische kliniek.

Polyakovs verslaving komt voort uit de immense troosteloosheid van het koude Russische landschap en het bijbehorende desolate gevoel. Hij zoekt zijn troost in de armen van een zuster Anna (Ingeborga Dapkunaite), die hij overigens zelf ook laat delen in de ellende van het medicijn, maar ook bij een aristocratische weduwe die op zwart zaad zit. Het verhaal van dokter Polyakov speelt zich af met op de achtergrond het uitbreken van de revolutie en de hiermee samenhangende neergang van de sociale en politieke balans in de regio.

De film is opgebouwd uit verschillende hoofdstukken waarbij kopjes het begin van een nieuw hoofdstuk aangeven. Deze kopjes bestaan uit immer vrolijke titels als ‘eerste injectie’, ‘wolven’ en ‘eerste amputatie’. Het mag duidelijk zijn dat zwarte humor de regisseur niet vreemd is. Wanneer Polyakov te maken krijgt met een vrouw die moet bevallen, en haar baby in de verkeerde houding in haar buik zit, gaat hij snel even sigaretten halen. Althans, dat vertelt hij de zusters, in werkelijkheid rent hij naar zijn kamer om in boeken te achterhalen hoe hij de omkering van de baby moet uitvoeren. De enorme dosis aan inktzwarte humor zorgt ervoor dat de film niet verzandt in snel op elkaar volgende dramatische elementen. In combinatie met de boeiende keuze van muziek, bestaande uit uptempo pianomuziek, creëert de regisseur een zeer merkwaardige en tragische film over een (lethargische) man en zijn ondergang.

Regisseur Balabanov (‘Brother’, ‘Cargo 200′) geeft met ‘Morphia’ de neerwaartse spiraal van een verslaafde, en wat hij er allemaal wel niet voor over heeft om zich alleen maar dieper in het verderf te storten, op een prachtige manier weer.

Meinte van Egmond