Mr. Smith Goes to Washington (1939)

Regie: Frank Capra | 129 minuten | drama, komedie | Acteurs: James Stewart, Jean Arthur, Claude Rains, Edward Arnold, Guy Kibbee, Thomas Mitchell, Eugene Pallette, Beulah Bondi, H.B. Warner, Harry Carey, Astrid Allwyn, Ruth Donnely, Grant Mitchell, Porter Hall, Pierre Watkin

Frank Capra was een van de weinige regisseurs met een geheel eigen en daardoor zeer herkenbare stijl. Zijn films, waarvan ‘It Happened One Night’, ‘It’s a Wonderful Life’ en ‘Mr. Deeds Goes to Town’ de bekendste zijn, draaien vaak om David versus Goliath, oftewel de ‘gewone’ man die vecht tegen het systeem. Zo ook de klassieker – maar eigenlijk zijn alle films van Capra klassiekers – ‘Mr. Smith Goes to Washington’, die gaat over de naïeve maar bevlogen en idealistische scoutsleider Jefferson Smith die door een aantal corrupte partijbonzen wordt overgehaald de politiek in te gaan. Deze politieke satire uit 1939 was zijn tijd ver vooruit. De film leverde harde kritiek op het Amerikaanse politieke systeem van geld, macht en corruptie. Niet alle politici waren dan ook blij met de release van dit meesterwerk van Frank Capra.

Wie anders dan James Stewart speelt de hoofdrol – overigens pas zijn eerste na een lange reeks bijrollen – in ‘Mr Smith Goes to Washington’. Hij staat behoorlijk dicht bij zijn personage Jefferson Smith; idealisme, gecombineerd met alledaagse vriendelijkheid en humor. En hij is zo heerlijk gewoontjes; in een overvolle senaat haalt hij zijn lunch en een thermoskan koffie tevoorschijn uit de zak van zijn colbert, hij toont nog oprechte verbazing over de pracht en praal van de grote stad Washington met alle historie en indrukwekkende architectuur en een corrupte politicus durft hij zonder schroom recht in zijn gezicht uit te maken voor leugenaar. Geen wonder dat Capra na deze film nog vaker een beroep zou doen op Stewart, de ideale gewone man in een boze buitenwereld.

Als in een niet nader genoemde staat in het westen van de Verenigde Staten een senator overlijdt, wordt onder aanvoering van de corrupte zakenman en partijbons Edward Arnold de naïeve Jefferson Smith – een leider van boyscouts met een vaderlandslievende inborst – als opvolger naar voren geschoven. De achterliggende gedachte is dat iemand als hij geen kwaad kan in de senaat en hij zich makkelijk zal laten beïnvloeden door degenen die daadwerkelijk de touwtjes in handen hebben, de corrupte zakenlui zelf. Eenmaal in Washington aangekomen kijkt Smith zijn ogen uit. Wegwijs gemaakt door zijn door de wol geverfde en ietwat cynische secretaresse Clarissa Saunders (Jean Arthur) stuit hij echter op de vuile zaakjes van Edward Arnold en co. Ook zijn collega-politici blijken het niet zo nauw te nemen met de ethiek. Smith besluit met hulp van Clarissa de corruptie eens flink aan de kaak te stellen.

‘Mr Smith Goes to Washington’ is een tijdloze klassieker over goed tegen kwaad. Regisseur Frank Capra weet precies de juiste snaar te raken met zijn karakterschets van de uitermate sympathieke en goudeerlijke Jefferson Smith. Hij legt in zijn presentatie van de stad Washington de nadruk op de symbolen voor vrijheid en democratie, om het contrast met de corrupte politici nog eens extra te benadrukken. Natuurlijk ligt een groot deel van de kracht van de film bij de onvergetelijke prestatie van James Stewart. Maar ook de andere personages zijn heel herkenbaar. Met name de oudere senator Joseph Paine (een uitstekende rol van Claude Rains, die net als Stewart een oscarnominatie ontving) is bijzonder goed uitgewerkt. Eens zat hij net zo vol idealen als Jefferson Smith, maar de vele jaren in de verdorven modderpoel die politiek heet hebben hem murw gebeukt. Hij beseft zelf niet eens dat hij een marionet is van mensen als Edward Arnold.

Ook de uitermate charmante Jean Arthur zet een puike prestatie neer als Clarissa Saunders, gepokt en gemazeld in de politiek. Aanvankelijk haalt ze haar neus op voor de naïeve Smith, maar als ze zijn idealistische karakter ontdekt helpt ze hem op alle manieren die ze maar kan bedenken om de corruptie aan de kaak te stellen. Ze vervult hierin zelfs een sleutelrol. In de indrukwekkende afsluitende scène doet ook Harry Carey van zich spreken als de voorzitter van de senaat. Ook hij ontving voor zijn vrij kleine bijdrage een Oscarnominatie. In totaal ontving de film er elf, waarvan er slechts één werd verzilverd (die voor beste originele script van Lewis R. Foster en Sidney Buchman). Maar dat kwam waarschijnlijk doordat 1939 een buitengewoon goed filmjaar was.

‘Mr Smith Goes to Washington’ is een meesterwerk met niet alleen onvergetelijke acteerprestaties, een briljant en zeker voor die tijd gedurfd script en een uitstekende regie. De film bevestigde tevens de status van Frank Capra als maker van ultieme feelgood-films. Een van de beste filmklassiekers ooit gemaakt.

Patricia Smagge

Waardering: 5