Mudbound (2017)

Regie: Dee Rees | 134 minuten | drama, oorlog | Acteurs: Garrett Hedlund, Jonathan Banks, Carey Mulligan, Jason Clarke, Jason Mitchell, Dylan Arnold, Lucy Faust, Mary J. Blige, Kerry Cahill, Rob Morgan, Kelvin Harrison Jr., Geraldine Singer, David Jensen, Rebecca Chulew

Over de rassenongelijkheid in de VS zijn al heel wat films gemaakt en dat rassenhaat ook in 2018 nog altijd een groot probleem is, wordt ons regelmatig door kranten en nieuwsbulletins ingewreven. Dat streamingdienst Netflix in 2017 met zijn eigen speelfilm over dit thema naar buiten kwam, is dan ook niets spectaculairs. Desondanks is ‘Mudbound’ (2017), want over die film hebben we het, in veel opzichten een baanbrekende film. Nooit eerder werd een ‘Netflix Original’, een speelfilm die exclusief te zien is op Netflix, genomineerd voor een Oscar. ‘Mudbound’ verdiende zelfs vier nominaties, waarvan er geen enkele verzilverd werd. Drie vrouwen die betrokken zijn bij de film, viel ook een primeur ten deel. Dee Rees, de regisseur en coscenarist van ‘Mudbound’, gaat de geschiedenisboeken in als de eerste Afro-Amerikaanse vrouw die genomineerd werd in de categorie ‘beste bewerkte scenario’. Soulkoningin Mary J. Blige werd tweemaal genomineerd, voor haar bijrol als Florence Jackson en voor haar ‘best original song’, ‘Mighty River’; ze is daarmee de eerste Afro-Amerikaanse vrouw die in hetzelfde jaar in twee categorieën nominaties verdiende en ze is de eerste persoon ooit die in zowel een acteer- als een muziekcategorie nominaties verdiende in één jaar. Ook is ze de eerste Afro-Amerikaanse actrice die voor haar acteerwerk in een door een eveneens Afro-Amerikaanse regisseuse gedraaide film genomineerd werd. Rachel Morrison is de eerste vrouw die ooit een nominatie verdiende in de categorie ‘beste cinematografie’. Duizelen al die primeurs je al? ‘Mudbound’ is in de praktijk minder indrukwekkend dan je op basis van deze lijst zou vermoeden. Maar Dee Rees levert desalniettemin een meer dan degelijke productie af die gekenmerkt wordt door goede performances en het hart op de juiste plaats heeft.

Hoe verschillend we ook zijn, in de kern zijn we allemaal dezelfde wezens, die worstelen om voor onszelf een bestaan op te bouwen en ons best doen om de wereld voor onze kinderen een klein beetje beter te maken. Dat is zo’n beetje de bottom line van ‘Mudbound’. Het verhaal, naar de gelijknamige debuutroman van Hillary Jordan, speelt zich af in het Mississippi van de jaren veertig en draait om twee families die door het lot aan elkaar overgeleverd zijn. Aan de ene kant hebben we de blanke familie McAllan; Henry (Jason Clarke) heeft een groot stuk land kunnen kopen, waar hij met zijn vrouw Laura (Carey Mulligan) en twee dochters een bestaan wil opbouwen. De stadse Laura heeft heel wat moeten opgeven en voelt zich doodongelukkig in het kale, modderige en armzalige deltalandschap. Henry heeft torenhoge ambities die hij halsstarrig probeert na te streven, maar in feite heeft hij de ballen verstand van het boerenleven en rommelt hij maar wat aan. De enige die wat leven in de brouwerij brengt is Henry’s levenslustige en rebelse jongere broer Jamie (Garrett Hedlund); de aantrekkingskracht tussen hem en Laura valt niet te ontkennen. Zelfs Pappy (Jonathan Banks), de verbitterde en racistische pater familias, ziet het voor zijn ogen gebeuren. Het komt de McAllans dus wel goed uit dat Jamie naar het front vertrekt om tegen de nazi’s te strijden. De zwarte familie Jackson pacht een stuk grond van de McAllans. Hap (Rob Morgan), zijn vrouw Florence (Mary J. Blige, haast onherkenbaar) en hun kinderen maken lange dagen op de katoenvelden maar vormen een warm gezin waar sterke hoop heerst op een beter bestaan in de toekomst. Oudste zoon Ronsel (Jason Mitchell) voegt zich bij het 761e tankbataljon en strijdt overzees voor volk en vaderland. Terwijl het leven in Mississippi stil lijkt te staan, belanden Jamie en Ronsel in een compleet andere wereld. Jamie heeft eindelijk het idee iets wezenlijks bij te dragen en leert wat echt belangrijk is in het leven; Ronsel maakt kennis met een wereld waarin zijn huidskleur er niet toe doet en papt aan met een Duitse schone.

Eenmaal terug thuis kunnen de jongens niet aarden; ze worstelen elk met hun eigen demonen. Jamie moet zien om te gaan met de gruwelijkheden die hij van heel dichtbij heeft meegemaakt (tegenwoordig zouden we het post-traumatisch stresssyndroom noemen wat hij heeft) en grijpt naar de fles. Ronsel keert terug in een wereld waarin hij op zijn huidskleur beoordeeld wordt en niet eens door de voordeur een winkel in mag stappen. Juist doordat hij heeft gezien hoe het ook kan, heeft hij geen zin meer om lijdzaam mee te gaan in de heersende moraal. De twee mannen vinden troost bij elkaar en ontwikkelen een vriendschap die enerzijds laat zien hoe het eigenlijk zou moeten zijn, maar anderzijds alleen maar narigheid voortbrengt voor beide families.

‘Mudbound’ blijft grotendeels trouw aan het origineel en dat betekent dat Rees en coscenarist hun verhaal vertellen aan de hand van zes verschillende voice-overs (Laura, Henry, Jamie, Florence, Hap en Ronsel); zo kijken we letterlijk steeds door andere ogen naar de gebeurtenissen. Hoewel het voor sommige kijkers wellicht wat onoverzichtelijk overkomt, schept het een soort gelijkwaardigheid tussen de zes centrale personages en kunnen we voor alle zes een zekere sympathie opbrengen. Het zijn gelaagde personages, in tegenstelling tot Pappy, die ronduit een karikaturale bekrompen redneck is. Hier en daar zien we meer opzichtige gevallen van gebrek aan subtiliteit; de vonken die overspringen tussen Laura en Jamie bijvoorbeeld zijn niet te missen en wanneer Rees op driekwart van de film ineens met die vermaledijde witte puntmutsen aan komt zetten gaat ze toch echt over de schreef. Sterker is de film in de sfeersetting – de uitgestrekte leegte van de modderige landschappen, dramatische zonsondergangen, door de regen zompig geworden velden en uiterst gammele houten huisjes die bij de eerste de beste windvlaag aan flarden geblazen worden – en in de natuurlijke en geloofwaardige manier waarop de vriendschap tussen Jamie en Ronsel tot stand komt. Ze hebben de ene strijd achter zich kunnen laten, maar eenmaal thuis blijkt daar een minstens zo hevige strijd aan de gang. De acteurs leveren uitstekend werk; de bruisende Hedlund spat van het scherm, Mitchell verpersoonlijkt de tragiek, Blige en Morgan behouden ondanks alle klappen die ze al in hun leven kregen hun waardigheid, Mulligan weet de verlangens van een eenzame vrouw treffend te vangen en Clarke steekt zijn hoofd in het zand – of in dit geval de modder – om zijn eer te redden. Banks is de enige die zijn personage niet tot leven weet te wekken; of dat komt door zijn eigen tekortkomingen of door een té zwart-wit geschreven personage, laten we in het midden.

Wellicht had ‘Mudbound’ beter tot zijn recht gekomen als (mini)serie; de film voelt nu af en toe overvol doordat we door zes verschillende paren ogen naar de gebeurtenissen kijken. Rees neemt de tijd om haar belangrijkste troef – de personages – neer te zetten en daardoor duurt het even voor het verhaal goed en wel op gang is. Maar juist dat eerste deel, waarin de focus ligt op de personages, is het sterkst. In de tweede helft laat Rees de subtiliteit te veel varen en vliegt ze hier en daar uit de bocht, maar de basis van ‘Mudbound’ is sterk genoeg om een breed publiek dik twee uur te kunnen boeien: goede acteurs die gelaagde personages neerzetten, sfeervolle beelden, een verhaal met veel drama, een vleugje romantiek en een flintertje actie en natuurlijk de onderliggende boodschap, die we weliswaar al veel vaker hebben gehoord maar die gezien de recente gebeurtenissen nog altijd niets van hun urgentie hebben ingeboet.

Patricia Smagge

Waardering: 3.5