Murder in the First (1995)
Regie: Marc Rocca | 122 minuten | drama, thriller | Acteurs: Christian Slater, Kevin Bacon, Gary Oldman, Embeth Davidtz, William H. Macy, Stephen Tobolowsky, Brad Dourif, R. Lee Ermey, Mia Kirshner, Ben Slack, Stefan Gierasch, Kyra Sedgwick, Alex Bookston, Richie Allan, Herb Ritts, Charles Boswell, David Sterling, Michael Melvin, Tony Barr, Stuart Nisbet, Gary Ballard, Randy Pelish, Neil Summers, Sonny King, Amanda Borden, Joseph Cole, Charles Cyphers
Alcatraz. Alleen al de naam van het beruchte eiland in de Baai van San Francisco, dat van 1934 tot 1963 gebruikt werd als zwaar beveiligde gevangenis, doet nog altijd sidderen. Maar liefst 1545 gevangenen hebben het eiland als standplaats gehad. Zij gingen gebukt onder een zeer streng regime: in de beginjaren was het zelfs niet toegestaan om onderling te praten. Het is dus niet vreemd dat er weleens pogingen zijn ondernomen om uit de gevangenis te ontsnappen. Sommige van die pogingen werden succesvol verfilmd (‘Escape from Alcatraz’, 1979). Ook het verhaal van ‘Murder in the First’ wordt op gang gebracht door een ontsnapping. In 1939 probeerden de gevangenen Young, McBain en Barker weg te komen uit Alcatraz, maar ze werden gesnapt. Barker werd doodgeschoten en de andere twee werden opgesloten in isoleercellen. Hoewel de daadwerkelijke gebeurtenissen behoorlijk afwijken van wat deze film ons toont, is regisseur Marc Rocca er toch in geslaagd een geloofwaardig en overtuigend rechtbankdrama af te leveren.
Centraal staat het personage Henry Young (Kevin Bacon), die na de vluchtpoging voor ongeveer drie jaar wordt weggestopt in een koude, kille, ondergrondse cel. Spinnen en ander ongedierte kruipen op en over hem, hij ligt in zijn eigen ontlasting en ziet nauwelijks daglicht. Als klap op de vuurpijl krijgt hij ook nog eens de nodige hardhandige kwellingen van de sadistische gevangenisbewaker Glenn (Gary Oldman) te verduren. Geen wonder dat hij de gekte nabij is wanneer hij eindelijk wordt bevrijd uit de kelders en in de ‘gewone’ gevangenis belandt. Het is erg moeilijk voor hem om er te aarden en wanneer hij opvangt dat zijn medegevangene McBain hem heeft verraden slaat hij tijdens de maaltijd door en vermoordt hem met een lepel. Deze actie, gedaan in een waas van verstandverbijstering, komt hem duur te staan: men wil Henry berechten voor moord met voorbedachten rade – een misdaad waar de doodstraf voor staat. Als advocaat krijgt hij de jonge, ambitieuze James Stamphill (Christian Slater) toegewezen. Hoewel de zaak aanvankelijk verloren lijkt besluit Stamphill er toch in te duiken. Langzaam ontstaat er een opmerkelijke vriendschap tussen de gekwelde Young en de idealistische advocaat.
Dat filmmaker Marc Rocca het niet zo nauw heeft genomen met de historische feiten mag duidelijk zijn. Hij schildert Henry Young af als iemand die slachtoffer is geworden van de omstandigheden. Een weeskind dat vijf dollar stal uit een winkel (om zijn jongere zusje te kunnen onderhouden) en daar voorgoed voor op de blaren moet zitten. De échte Henry Young heeft dezelfde achtergrond maar pleegde al op zijn zeventiende zijn eerste serieuze misdaad toen hij iemand vermoordde. De Young van Kevin Bacon komt bovendien behoorlijk coöperatief over (zeker nadat Stamphill zijn vertrouwen heeft gewonnen); in werkelijkheid was eerder het tegenovergestelde waar. In feite zijn alleen het personage Young en de locatie Alcatraz rechtstreeks uit de geschiedenisboeken overgenomen, de rest is gedramatiseerd. Gelukkig wordt dit op een prima manier gedaan, niet in de laatste plaats door de uitstekende cast. Vooral Kevin Bacon – die eigenlijk altijd een ondergewaardeerde acteur is gebleven – zet zijn beste beentje voor als de getormenteerde Young. Zijn angstige, lege ogen spreken boekdelen. Bacon krijgt steun van een solide support cast met onder meer de veelzijdige steracteurs Gary Oldman, William H. Macy, Brad Dourif (‘One Flew over the Cuckoo’s Nest’, 1975) en R. Lee Ermey (de sadistische drill instructor uit ‘Full Metal Jacket’, 1987). En ja, zelfs Christian Slater presteert naar behoren en is voor de verandering geloofwaardig als de gepassioneerde jonge advocaat.
Rechtbankdrama’s en gevangenisfilms, daar zijn er al genoeg van. ‘Murder in the First’ heeft niet de krachtige, onvergetelijke rechtbankscènes van ‘A Few Good Men’ (1992). De film gaat ook niet over onverwachte triomfen achter metersdikke metalen celdeuren, zoals ‘The Shawshank Redemption’ (1994). ‘Murder in the First’ stelt de soms onmenselijke omstandigheden aan de kaak die spelen achter de gesloten muren van een gevangenis en laat zijn licht schijnen op wat er gebeurt als macht misbruikt wordt. Vooral aan het begin levert dat enkele scènes op die niet prettig zijn om naar te kijken omdat ze erg schokkend zijn. Director of photography Fred Murphy heeft het onderscheid tussen de grimmige gevangenis en de levendige wereld daarbuiten knap verwerkt in zijn beelden. Hoewel niet elk aspect even boeiend en relevant is (het hele personage dat Embeth Davidtz speelt had bijvoorbeeld wel kunnen worden weggelaten), is ‘Murder in the First’ een prima film geworden. Het duurt even voor alle karakters geïntroduceerd zijn en we in het verhaal kunnen worden gesleept. Bovendien is deze film niet vrij van clichés. Maar dankzij het sterke acteerwerk van de complete cast, interessant camerawerk, een boeiend plot en de uitstekende muziek van Christopher Young is deze prent meer dan de moeite waard.
Patricia Smagge
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 28 maart 1996