My Octopus Teacher (2020)

Regie: Pippa Ehrlich, James Reed | 85 minuten | documentaire

Er zijn al talloze films gemaakt over de planeet, de natuur en de dierenwereld, maar soms zijn er producties die een persoonlijker verhaal vertellen dan de vaak zakelijke en beschouwende documentaires. ‘My Octopus Teacher’ is zo’n film.

We volgen Craig Foster, een filmmaker met een grote passie voor natuur, en dan met name het gedeelte dat zich onder water bevindt. Wanneer hij in een burn-out raakt, besluit hij terug te keren naar zijn roots in de Valsbaai, bij Kaapstad.

Tijdens het diepzeeduiken ontmoet hij een octopus en vanaf dat moment begint hij met het vastleggen van een video-dagboek. Iedere dag keert hij terug om de octopus – in de rest van de film steevast aangeduid met ‘zij’ – te observeren. Al snel ontstaat er een band en een hernieuwde fascinatie voor al het leven in de zee.

Gaandeweg krijgt ‘My Octopus Teacher’ een meer filosofisch karakter. Mensen vragen aan Foster waarom hij steeds maar weer naar dezelfde plek terugkeert, waarop hij antwoordt dat er altijd weer nieuwe dingen te zien en te leren zijn, zelfs als de omgeving al bekend is. Ook is er de vraag of je als toeschouwer in moet grijpen als er gevaar dreigt voor een dier, omdat er natuurlijk ook zoiets bestaat als een kringloop van het leven en een ecosysteem.

‘My Octopus Teacher’ won een Oscar voor beste documentaire en met het oog op de prachtige beelden is dat zeker verdiend. Als kijker zit je echt op de eerste rij als het gaat om mooie en minder mooie facetten van het leven, waarbij je je steeds afvraagt of en hoe al deze mechanismen van toepassing zijn op ons als mens.

Toch is het lastig om altijd mee te gaan in het enthousiasme van Craig Foster en de mate van betekenis die hij geeft aan zijn band met de octopus. Het is zeker bijzonder om te zien dat er contact is tussen mens en een diersoort die vermoedelijk niet heel hoog staat in de huisdieren top 10, maar het gevoel van Foster wordt nooit helemaal overgebracht. Wat hierbij ook niet helpt, is dat de levenscyclus van een octopus bijzonder kort is, waardoor de vraag zich opdringt: “Hoe gehecht kan je hier eigenlijk aan raken?”. Dit doet niks af aan zijn geloofwaardigheid, maar toont wel het verschil tussen de toeschouwer en de hoofdpersoon die dagelijks contact heeft met het onderwerp.

Desondanks is ‘My Octopus Teacher’ een absolute must voor liefhebbers van natuurfilms én mensen die op zoek zijn naar reminders dat ook ‘kleine’ zaken zeer zeker de moeite waard zijn.

Gijsbert Ambachtsheer

Waardering: 3.5

VOD-release: 7 september 2020 (Netflix)