Mysteries (1978)

Regie: Paul de Lussanet | 97 minuten | drama | Acteurs: Rutger Hauer, Sylvia Kristel, David Rappaport, Rita Tushingham, Andréa Ferréol, Kees Brusse, Liesbeth List, Fons Rademakers, Marina de Graaf, Adrian Brine, Siem Vroom, Lex van Delden, Vivien Heilbron, Peter Faber

‘Mysteries’ is een kostuumdrama gebaseerd op de gelijknamige psychologische roman uit 1892 van de Noor Knut Hamsun. De verfilming van Paul de Lussanet is bevolkt met de fine fleur van de internationale Nederlandse filmtop, al zou die in sommige gevallen pas later doorbreken.

De gedistingeerde vreemdeling Johan Nagel (Hauer) arriveert in een desolaat kustplaatsje, waar hij geobsedeerd raakt door twee vrouwen, die de polen in zijn ziel vertolken. Hij wil trouwen met Magda (Tushingham) en voelt zich tevens sterk aangetrokken tot de gehuwde femme fatale Dagny (Kristel).

Het eindigt in een keuze tussen leven en dood, wel vaker het gegeven in een psychodrama. Je kunt je als kijker voorstellen dat een man moet kiezen tussen de vrijheid en de liefde, maar zijn gevoelens voor twee vrouwen lijken die keuze onmogelijk te maken.

Het is aan de kijker om uit te vinden wat die van de uitkomst vindt, en dat is goed geslaagd, want de roman van Hamsun probeert te laten zien dat het allemaal gaat om perspectief en niet om uitsluitsel over de waarheid, een feit des levens.

In de literatuur is dat geen fenomeen, en in de literatuurstudie zelfs een norm. Psychologische romans zijn wel moeilijk te verfilmen. Er is vaak een essentiële toevoeging of weglating voor nodig die het eindresultaat bevordert dan wel in de soep draait.

Op een of andere manier is dat in deze film niet zo van belang. Het is vooral genieten van de heerlijke Kristel, de immer tweeslachtige Hauer, het nauwkeurige decor, de landschappen van filmlocatie Isle of Man, het slechte weer en het camerawerk van Robbie Müller.

‘Mysteries’ is een film die ondergaan en genoten moet worden, en vooral niet begrepen. Daar heb je zoveel levenservaring of literatuurstudie voor nodig, dat het slechts voor een cult van liefhebbers zou zijn weggelegd.

Wij hebben de film dan ook maar ondergaan en genoten, en er kwam een sprankeling van kwaliteit op ons af. Je kunt je verbazen over de toneelmatige voordracht, maar dat past bij de tijdvakken waarin ‘Mysteries’ zich afspeelt en is verschenen.

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 7 september 1978
VOD-release: 14 april 2021 (Eye Film Player)