Mystic River (2003)
Regie: Clint Eastwood | 137 minuten | drama, thriller | Acteurs: Sean Penn, Kevin Bacon, Tim Robbins, Lawrence Fishburne, Marcia Gay Harden, Lauren Linney, Kevin Chapman, Tom Guiry, Emmy Rossum, Spencer Treat Clark, Andrew Mackin, Adam Nelson, Robert Wahlberg, John Doman
Hoe herken je een goede film? Een lastige vraag die veel critici vele hoofdbrekens heeft opgeleverd. Al waren de dames en heren die van films kijken hun beroep hebben gemaakt, het wel eens over de vele kwaliteiten van deze ‘Mystic River’. Sterker nog: deze film aan de hand van Clint Eastwood sleepte zelfs enkele Oscars, Beste Mannelijke Hoofdrol (Penn) en Beste Mannelijke Bijrol (Robbins), in de wacht. En op het eerste gezicht is dat op zijn minst opmerkelijk te noemen. De prent wekt allerminst een bijzondere indruk. Het verhaal is niet nieuw en de acteurs en actrices zijn op zijn zachtst gezegd niet de bekendste namen uit Hollywood. Toch is ‘Mystic River’ een ontzettend sterke film geworden die alle lof van harte gegund is.
‘Mystic River’ begint met de introductie van de drie vrienden Jimmy Markum (Penn), Dave Boyle (Robbins) en Sean Devine (Bacon). De drie zijn een onafscheidelijk clubje dat graag kattenkwaad uithaalt en wat rondhangt in de buurt. Hun band verandert plotseling wanneer Boyle op klaarlichte dag wordt meegenomen door een vreemde man die zich voordoet als politie-agent. Als Boyle terugkomt blijkt dat er iets vreselijks is gebeurd. De jongen is getraumatiseerd en verbreekt het contact met zijn oude vrienden. Jaren later komen de drie vrienden elkaar weer tegen als blijkt dat Markum’s dochter is vermoord. Markum zint op wraak en wil de dader koste wat het kost vinden. Verdenkingen over en weer tussen de vrienden haalt oude wonden open en al snel rijst de vraag of er misschien één van de vrienden verantwoordelijk is voor de dood van de jonge Katie Markum.
Het verhaal van ‘Mystic River’ is zoals gezegd niet heel erg bijzonder. Films waarbij wraak een belangrijke rol spelen, zijn al zo oud als de filmindustrie. Ook de hoofdpersonages zijn op het eerste gezicht niet erg indrukwekkend. Zo speelt Bacon een agent die als neutrale toeschouwer het onderzoek naar de moord wil volgen, maar dat uiteraard niet kan vol houden. Hij is tenslotte toch een oude vriend van Markum! Dan heb je ook nog Sean Penn die wederom een licht ontvlambaar personage speelt, deed hij ook al in ‘She’s So Lovely’ en ‘Casualties of War’, die kampt met opgekropte frustraties. Tim Robbins vult het clubje aan als een wat simpel ogende man met een geheimzinnige, dubbele agenda. En het plotlijntje dat de vraag oproept of een bekende van het slachtoffer de dader kan zijn, ken je ook al uit talloze films.
Van originaliteit kun je ‘Mystic River’ niet beschuldigen, van degelijk vakwerk daarentegen wel. Levende legende Clint Eastwood heeft met veel precisie en liefde een intense en integere film gemaakt waarin niet het verhaal, maar de personages centraal staan. Het thrillerplotje behandelt de zoektocht naar de dader van de moord, maar is niet het middelpunt van de film. Eastwood richt zich met name op de opengereten wonden van een oude vriendschap die onherstelbaar beschadigd is. En met een cast vol topacteurs levert dat een boeiende en beklemmende kijkervaring op. Penn en Robbins geven hun personages op een warme en invoelende manier een kloppend hart mee. Behendig ontwijken de acteurs alle sentimentele valkuilen die bij dergelijke dramatische ontwikkelingen op de loer liggen. En dat is een niet geringe prestatie, want het standaard verhaal biedt niet veel uitdagingen. Tenminste dat zou je denken.
De oude Clint geeft al zijn acteurs vrij spel om hun rollen zo goed mogelijk in te vullen. En de ervaren acteurs grijpen die kans met beide armen aan. Penn laat met zijn spel zien waarom hij tot de beste acteurs van zijn generatie gerekend wordt. De Amerikaan zet Jimmy Markum neer als een man met een wat troebel verleden die zijn emoties maar moeilijk kan kanaliseren. Onmacht, wraakzucht en woede wisselen zich continu af en maken van Markum een wandelende tijdbom. De motieven van de jonge vader die zijn dochter heeft verloren zijn egoïstisch en destructief. Penn vertolkt een man die zijn invloed in de buurt gebruikt om een heksenjacht op de dader te ontketenen. De relatie met zijn vrouw, Laura Linney, komt onder enorme spanning te staan evenals zijn gezonde verstand.
Maar het is niet alleen Penn die schittert. Ook Robbins speelt een glansrol als Dave Boyle. Tegenover de extraverte prestatie van Penn staat het ingetogen acteerwerk van Robbins die goed is ingespeeld op zijn collega’s. De acteur weet door zijn lichaamstaal en gezichtsuitdrukkingen een goede rol neer te zetten. Zonder veel woorden, zet Robbins op een geloofwaardige manier een getormenteerd persoon neer. Achter de steeds wegkijkende ogen van Boyle gaat een bang jongetje schuil dat nooit heeft kunnen verwerken wat er in het verleden met hem is gebeurd. Er broeit iets onder de oppervlakte. Robbins weet dat erg tastbaar te portretteren met zijn onderkoelde spel.
Bacon heeft dan weer een wat ondankbare rol als politieman die teveel betrokken is bij de zaak om nog als neutrale onderzoeker te fungeren. Een talentvolle acteur als Bacon heeft veel meer in zijn mars en moet zich een beetje behelpen met deze redelijk beperkte rol. De Amerikaan levert zoals altijd gedegen spel af, maar het is jammer dat hij zich niet iets meer kan profileren. Tenslotte leveren ook de actrices Laura Linney en Marcia Gay Harden goede prestaties als de vrouwen van respectievelijk Markum en Boyle. Je kijkt naar echte mensen van vlees en bloed, die naast hun goede kanten ook wat donkere karaktertrekjes hebben. Zij doen niet onder voor hun mannelijke tegenspelers. Ook andere castleden zijn goed op dreef. Zo is Laurence Fishburne erg genietbaar als vlotte collega van Bacon. ‘Mystic River’ is uiteindelijk een echte acteursfilm geworden waarin regisseur Eastwood het beste naar boven haalt bij zijn cast.
‘Mystic River’ is een mooie, gevoelige karakterschets geworden over vriendschap, pijn en menselijke tekortkomingen. Een film waarin de personages ten onder gaan aan hun eigen zwakheden en egoïstische belangen. Zonder met een belerend vingertje te wijzen laat Eastwood een schrijnend beeld zien van mensen die hun eigen belang voorop stellen boven moreel aanvaardbare beslissingen. Verteerd door woede, frustratie en angst zijn mensen in staat om de meest ingrijpende handelingen te onder gaan die hun omgeving onherstelbaar schaden. Markums woede en wraakgevoelens vernietigd zijn gezin en vriendschappen. Boyle’s angst verteert zijn eigenwaarde en zijn huwelijk en Devine’s betrokkenheid verwoest zijn objectiviteitsgevoel en zijn vriendschap met Markum en Boyle.
Eastwood heeft een indrukwekkende film gemaakt die weet te ontroeren. Dat hij zijn werk in een op het eerste gezicht, oh zo, uitgekauwd verhaallijntje heeft gegoten, roept alleen maar bewondering op. De rustige manier waarop de cineast zijn verhaal vertelt zorgt voor een, soms wel wat traag vertelde film die dankzij het mooie acteerwerk wel de volle lengte weet te boeien. In het vertellen van een origineel verhaal is de oude regisseur misschien niet zo sterk, qua invulling daarvan behoort Eastwood tot de absolute top.
Frank v.d. Ven
Waardering: 4
Bioscooprelease: 23 oktober 2003