Napola (2004)

Regie: Dennis Gansel | 110 minuten | drama, oorlog | Acteurs: Devid Striesow, Joachim Bissmeier, Gerald Alexander Held, Justus von Dohnanyi, Max Riemelt, Tom Schilling, Michael Schenk, Florian Stetter, Sissy Höfferer, Jonas Jägermeyr, Leon A Kersten, Thomas Drechsel, Martin Goeres

Onze Oosterburen hebben de smaak te pakken. Na het sublieme ‘Der Untergang’ levert Duitsland wederom een indringende oorlogsfilm af. In ‘Napola’ draait het om de Hitlerjugend.

In ‘Napola’ maak je kennis met Friedrich Weimer (Riemelt). Als amateurbokser heeft de jongen een zekere status opgebouwd. Het is 1942. Als de Nazi’s merken dat Weimer een begaafd vechter is, gaat het snel. De jongen krijgt de kans om lid te worden van een school voor de Arische elite. De hoogblonde, breedgeschouderde Weimer ziet dat wel zitten, want er zitten veel voordelen aan. Zo mag hij vliegen in zweefvliegtuigjes, krijgt hij veel aanzien en mag hij een duur kostuum dragen. De vader van de jongen is niet zo blij met zijn lidmaatschap. En Weimer zelf ontdekt ook al snel dat de Napola (elite school) niet zo leuk is als hij zich had voorgesteld.

Regisseur Dennis Gansel heeft een ijzersterke film gemaakt over een ten onrechte onderbelicht deel van de geschiedenis. Vreemd genoeg zijn er amper films gemaakt over de jeugdtak van de Nazi’s. Waarschijnlijk durven veel cineasten zich niet te wagen aan zo’n heikel onderwerp. Gansel toont lef door juist te kiezen voor een zwaarbeladen verhaal. Het knappe is dat hij zijn onderwerp op een zeer aansprekende en toegankelijke manier in beeld heeft gebracht.

‘Napola’ ziet er namelijk erg mooi uit. De locaties zijn sfeervol, de kostuums ogen bijzonder authentiek en de acteurs hebben allemaal een frisse uitstraling. Naast een mooi uiterlijk heeft de film ook genoeg te bieden op inhoudelijk vlak. Hoewel ‘Napola’ voornamelijk over ontluikend Nazisme gaat, kent de rolprent een aantal meer universele zijplotjes waar typische tienerproblemen worden belicht.

Zo kom je tieners tegen die worstelen met zichzelf en hun ouders. Ook ontstaan er voorzichtige vriendschappen en steken de eerste pesterijtjes de kop op. Hoewel je de meeste zijplotjes al van mijlen ver ziet aankomen, wordt het nooit vervelend om de clichématige uitwerking ervan te bekijken. Gansel houdt de vaart er goed in en blijft nooit te lang stilstaan bij een enkele ontwikkeling. Door de vlotte montage blijft de film erg genietbaar. ‘Napola’ lijkt qua opbouw en sfeer erg veel op ‘Dead Poets Society’, maar dan met een duister Nazi-tintje. Door de Hollywoodeaanse aanpak van visuele flair, wordt de film nooit al te zwaar op de hand. Iets wat snel gebeurt met oorlogsfilms.

Wat ‘Napola’ ook bijzonder sterk maakt is de volwassen manier waarop er met het jongeren en het Nazisme wordt omgegaan. Gansel probeert met zijn film echt uit te zoeken wat jongeren bezielde om zich bij de Hitlerjugend aan te sluiten. En dat pakt de cineast integer aan. Zo laat hij niet alleen de nare zaken zien, maar hij belicht ook de ‘mooie’ kanten van het lidmaatschap. Zoals de kameraadschap, het gevoel van verbondenheid en leuke extraatjes als zweefvliegen en het respect van hun meerdere. Die eerlijke kijk zorgt voor een onderhoudende, indringende film zonder irritant, belerend vingertje.

De acteurs zijn prima gecast. Vooral Riemelt is goed op dreef als de ietwat naïeve Weimer. De acteur zet zijn personage neer als een sterke jong volwassene die gevoelig is. Ook Schilling is goed als de onzekere Stein die zich koste wat kost moet bewijzen tegenover zijn dominante vader. De twee acteurs vertolken inleefbare personages die genoeg diepgang hebben om continu te blijven boeien. Je kijkt niet naar inslechte Nazi’s maar naar echte mensen van vlees en bloed. Andere castleden zijn degelijk, maar niet noemenswaardig.

Wel noemenswaardig is de soundtrack van ‘Napola’. Angelo Badalamenti heeft ingetogen en emotionele composities gemaakt die de sfeer van de film bijzonder knap versterkt.
Is er dan niets negatiefs op deze film aan te merken? Ja dat wel. Door de sterke gelijkenis met ‘Dead Poets Society’ en gelijksoortige films, wil ‘Napola’ nooit verrassend of origineel worden. Ook sommige zijplotjes rond onzekere pubers zijn niet allemaal even interessant of boeiend uitgewerkt.

Toch zijn dat maar kleine kritiekpuntjes op een prima film. De gladde afwerking en productie van ‘Napola’ zal niet bij iedereen in de smaak vallen, maar voor de doelgroep, jongeren, is deze Duitse film bijzonder geslaagd. De film roept vragen op. Wat zou jij doen als je in 1942 voor de keuze stond om lid te worden van de Hitlerjugend? Dat deze wezenlijke gewetensvraag op een erg aansprekende en intrigerende manier is verpakt dwingt respect af. Aanrader!

Frank v.d. Ven