Narcosis (2022)

Regie: Martijn de Jong | 111 minuten | drama | Acteurs: Thekla Reuten, Fedja van Huêt, Sepp Ritsema, Lola van Zoggel, Vincent van der Valk, Janni Goslinga, Harpert Michielsen, Tine Joustra, Hannah van Lunteren, Nola Frensdorf, Bo Tarenskeen, Truus te Selle, Steven Hooi

De liefhebbende, vrolijke en fantasierijke John is duiker van beroep en groot steun en toeverlaat voor echtgenote Merel en de kinderen, kleuter Ronja en tiener Boris. Wanneer hij weer terug is van een langdurig project, zorgt hij voor een hoop pret en schwung in het gezin met ongevraagd riedeltjes spelen op de huispiano, het binnenhalen van een afgedankte telefooncel en ongegeneerd verstoppertje spelen. Maar wanneer hij in Zuid-Afrika op één van zijn meest gevaarlijke duikopdrachten gaat, komt hij tot groot ongeloof van het gezin niet meer boven water. “Als iemand dit kon, was John het wel”, zei collega-duiker en boezemvriend Sjoerd nog. De idylle van het gezinnetje spat uiteen. Een jaar later nadat John op de diepe bodem achterbleef, heeft Merel een baantje in een zonnestudio om het gezin financieel boven water te houden en heeft ze haar praktijk aan huis als medium tussen deze wereld en het hiernamaals in de ijskast gezet.

De spanningen lopen steeds hoger op in het onthoofde gezin omdat de overgebleven leden zwaar worstelen met het plotselinge verlies van John: ze willen niet onder ogen zien dat hij is overleden en weten elkaar niet te helpen bij hun verschillende manieren van verwerken. Daarnaast moet Merel het zien te rooien in een onafgebouwd huis (de droom van John en haar voordat ze kinderen kregen) met een aanzienlijke hypotheekschuld. Verder zwijgt Merel over wat er gebeurt is en wimpelt ze hulp van buitenaf af. Alsnog lonkt de rustieke witte bovenkamer in het huis waar ze contact maakte met overledenen voor dierbaren. Gevaarlijk want iets donkers lurkt in de schaduwen van de seancesessies dat voor nog meer uitslaande stress binnen het gezin zorgt. Onderwijl doet zoon Boris een zorgelijke vorm van zelfonderzoek naar zijn vaders dood en praat dochter Ronja in het bijzijn van jan en alleman over John alsof hij er nog is.

Ieder familielid heeft een specifieke manier om met het verlies om te gaan. De telefooncel waarin de kleine Ronja met haar overleden vader belt, is veelzeggend over hoe de kleinste omgaat met het verlies. Het doet denken aan de kaze no denwa (vrij vertaald: wind telefoon) in het Japanse Otsuchi. Deze telefoon biedt mensen de mogelijkheid om te praten met een dierbare die dood is. En wat het harmonium is voor Barry Egan in ‘Punch-Drunk Love’ (Paul Thomas Anderson, 2002), is het piano leidmotief voor Merels verwerkingsproces: van eenzaam uit de toon spelen naar helend samenspel. Tenslotte onderzoekt Boris gelaten de extreme kanten van zijn vaders duikerspassie: hoelang kun je bijvoorbeeld je adem inhouden onder water? En hoeveel bar (waterdruk) kan het lichaam aan?

Tijdens het slopen van een binnenmuur met een voorhamer roept John gekscherend naar Merel: “Here’s Johnny”. Het flauwe grapje herinnert aan de horrorklassieker ‘The Shining’ (Stanley Kubrick, 1980). Die film gaat over een schrijver met writer’s block, Jack Torrance, die bij het oppassen op een afgelegen hotel doordraait en zijn gezin probeert uit te moorden. Misschien is de referentie enigszins misplaatst in de bredere context van verwerking (het leven is meestal niet netjes), vertonen de personages niettemin een paar opmerkelijke overeenkomsten. Net als het zoontje van Jack, Danny, bezit Merel paranormale gaven. Ook kropt Merel gelijk Jack alle frustraties op tot er iets knapt. Echter dit is waar hun wegen duidelijk scheiden. Ondanks de thriller-momentjes, houdt ‘Narcosis’ namelijk rechtlijnig koers met uitzicht op een familiedrama waarin bijna alles netjes op zijn plek valt.

Aan het niveau van de (kind)acteurs ligt het niet, maar wat prikkelends brengt ‘Narcosis’ nog meer naar de tafel? Rouwen blijkt een meerkoppig monster en broedt nare gevolgen uit als je het vermijdt. Dat medium Merel de wereld van zich wegduwt, juist als je anderen misschien nodig hebt voor een zachtere landing. Dat het overlijden van John en de paranormale roeping met elkaar botsen. Hoewel de pijnlijke frictie tussen Johns duikpassie en een gezinsleven dreigend op de achtergrond sluimert, is de zoektocht van ‘Narcosis’, de Nederlandse Oscarinzending, naar de plek van de dood en de rouw in deze huiskamer eigenlijk vrij alledaags, helaas van het voorspelbare soort.

Roy van Landschoot

Waardering: 3

Speciale vertoning: Nederlands Film Festival 2022
Bioscooprelease: 20 oktober 2022