Never Rarely Sometimes Always (2020)

Regie: Eliza Hittman | 101 minuten | drama | Acteurs: Sidney Flanigan, Talia Ryder, Théodore Pellerin, Ryan Eggold, Sharon Van Etten, Eliazar Jimenez, David Buneta, Christian Clements, Sam Dugger, Aurora Richards, Rose Elizabeth Richards, Brian Altemus, Lizbeth MacKay, Mia Dillon, John Ballinger Sr., Drew Seltzer, Amy Tribbey, Bill Vila, Omar Dugue, Bryse Gregory, Denise Pillott, Sipiwe Moyo, April Szykeruk, Ronnick McCoy, Jingjing Tian, Guy A. Fortt, Cassandra Pogensky, Carolina Espiro, Kelly Chapman

Ook al is in veel landen onder bepaalde voorwaarden abortus legaal, hangt er altijd nog een taboesfeer rond het voortijdig afbreken van een zwangerschap. Het drama ‘Never Rarely Sometimes Always’ geeft een inkijkje in hoe dat eraan toegaat in de Amerikaanse staat Pennsylvania. Op indringende wijze volgt de film de zeventienjarige Autumn Callahan op de voet bij haar eenzame keuze als ze ongewenst zwanger raakt.

Het is de derde film van regisseur Eliza Hittman en ‘Never Rarely Sometimes Always’, is een aangrijpend, bijna documentair, portret van een jonge vrouw die bij haar beslissing voor abortus een muur van onbegrip en bureaucratische obstakels moet slechten. De lokale crisisopvang voor zwangere vrouwen toont haar anti-abortus-materiaal en adviseert allereerst adoptie te overwegen. Het haast institutionele onbegrip resulteert erin dat Autumn de druk voelt om haar keuze in het geniep door te zetten. Haar nichtje Skylar, die op dezelfde school zit en bij dezelfde lokale supermarkt werkt, is de enige die Autumn ondersteunt. Op eigen houtje, achter de rug om van familie en goedwillige buitenstaanders, besluiten ze samen af te reizen naar een abortuskliniek in de stad New York.

Zowel actrice Sidney Flanagan, die de nukkige en soms onsympathieke Autumn speelt, als Talia Ryder, het opgeschoten en goedmoedige nichtje, halen het beste uit zichzelf. Bovendien hebben Flanagan en Ryder absoluut geen koudwatervrees, des te knapper met dit beladen onderwerp. De subtiele en scherpzinnige regie van Hittman, die ook het scenario op zich nam, zal hier zeker een aandeel in hebben gehad. Een mooi voorbeeld hiervan is een intakegesprek bij de abortuskliniek in New York. Een doodsimpele set-up. Een begeleidster, zelf buiten beeld, ondervraagt Autumn methodisch over haar seksueel verleden. Hoewel Autumn slechts uit vier antwoorden, die van de filmtitel, hoeft te kiezen, zeggen haar bedrukte mimiek en fluistertoon zo veel meer. Zeer ontroerend.

‘Never Rarely Sometimes Always’ is strijdvaardig in haar focus op Autumns verhaal, maar niet opzichtig activistisch dan wel politiek gekleurd. Het wijst niet met het vingertje naar de obstakels voor Autumn, het toont voornamelijk. Hiermee vermijdt het zo goed als het kan een cultureel mijnenveld, aangezien in Amerika het abortusvraagstuk dwars door religieuze en politieke scheidslijnen loopt. Tegelijkertijd heeft de film een enigszins neerslachtige houding ten opzichte van Autumns beproeving. Daarin lijkt het op het vroegere, sociaal-realistische werk van de gebroeders Dardenne, zoals ‘Rosetta’ (Jean-Pierre Dardenne, Luc Dardenne, 1999). Evenals deze Dardenne film gaat ‘Never Rarely Sometimes Always’ ook over een veerkrachtige vrouw met een moeilijke start.

Het is triest om te constateren dat Autumn nauwelijks spreekt over haar keuze voor abortus. Wat voelt ze erbij en hoe is ze tot haar beslissing gekomen? Wil ze er überhaupt over praten? Bijna nergens voelt Autumn zich veilig om dit te doen. Pas aan het voorportaal van de operatieve ingreep, is er wellicht een opening voor Autumn om haar hart uit te storten. Tussen neus en lippen door zegt ‘Never Rarely Sometimes Always’ dat er voor een vrouwvriendelijkere samenleving, waarin Autumn haar stem zonder meer kan laten gelden, eigenlijk veel meer nodig is dan het recht op abortus en de toegang tot een kliniek. Door de urgentie van de film zou deze daarom niet misstaan als lesmateriaal op school.

Roy van Landschoot

Waardering: 4

Bioscooprelease: 2 juli 2020