New York at the Movies (2002)

Regie: Nick Davis | 90 minuten | documentaire

Al sinds het prilste begin van de film speelt de stad New York een prominente rol. Hollywood mag dan aan de westkust van de Verenigde Staten zijn, als filmdecor is de aan de oostkust gelegen Big Apple altijd veel populairder geweest. Of dat nou aan de herkenbare – sinds 9/11 flink toegetakelde – skyline ligt of aan de vijf bruisende stadsdelen met elk hun eigen herkenningspunten en ambiance, aan de smeltkroes aan mensen en culturen of aan de optelsom van al deze pluspunten – de televisiedocumentaire ‘New York at the Movies’ (2002) probeert daar een antwoord voor te vinden. Veel meer nog dan een analyse van film in New York is dit een ode aan de stad die op het witte doek zo vaak een hoofdrol speelt en waartegen menig acteur het wat screen presence betreft moet afleggen.

‘New York at the Movies’ wordt aaneengepraat door niemand minder dan Meryl Streep en tal van haar collega’s – van zowel voor als achter de camera – geven tekst en uitleg. De aanpak van de film is vrij standaard voor een documentaire: beeldfragmenten uit films en vanaf de set worden afgewisseld met de bekende ’talking heads’. Voor filmliefhebbers is het een feest van herkenning, al blijft de verwachte uitgebreide analyse eigenlijk uit. Peter Bogdanovich vormt de bekende uitzondering op de regel; hij biedt met zijn commentaar enig historisch inzicht. Ook regisseur Sidney Lumet, die in de jaren zeventig met films als ‘Serpico’ (1973), ‘Dog Day Afternoon’ (1975), ‘Network’ (1976) en ‘Prince of the City’ (1981) een rauwer en realistischer beeld schept van The Big Apple dan zijn voorgangers deden (die de stad vooral afschilderde als broedplaats voor de rechttoe-rechtaan criminaliteit), biedt een boeiend inkijkje in de het New York uit de filmwereld. Het mag duidelijk zijn: met zo’n enorme veelzijdige en kleurrijke stad kun je als filmmaker veel kanten op. Geen wonder dat de diversiteit aan films die er opgenomen zijn zo indrukwekkend is.

Behalve Bogdanovich en Lumet komen onder anderen ook Spike Lee, Lauren Bacall, Tim Robbins, Liza Minelli, Ellen Burstyn, Edward Burns en Martin Scorsese aan bod. Die laatste, weten we na het zien van ‘A Personal Journey with Martin Scorsese through American Movies’ (1995) en ‘Il mio viaggio in Italia’ (1999), is de ware filmhistoricus onder de regisseurs en kan schitterend en eindeloos vertellen over zijn grote passie. Daarom is het jammer te moeten constateren dat hij hier een beetje ondergesneeuwd raakt door mindere interessante types als Ephron, die veel meer aan de oppervlakte blijven. Regisseur van de documentaire, Nick Davis, had zich beter kunnen beperken tot de films die in de jaren zeventig New York op de kaart zetten, die van Scorsese, Lumet en Woody Allen. ‘New York at the Movies’ toont flarden van films uit alle decennia. Niet de regisseurs maar de veelal Joodse producenten die in de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw de dienst uitmaakten, zorgden voor een vroege en onverwoestbare connectie met New York: elke zichzelf respecterende filmproducent had een studio in The Big Apple, ook al focuste de filmwereld zich steeds meer op Los Angeles en Hollywood.

Om de aantrekkingskracht van New York als filmstad te kunnen begrijpen moet je volgende deze documentaire twee films gezien hebben: ‘The Naked City’ (1948) van Jules Dassin en ‘Sweet Smell of Success’ (1957) van Alexander MacKendrick, al zou je voor het complete plaatje toch zeker ook Scorseses ‘Taxi Driver’ (1976), Allens ‘Manhattan’ (1979) en ‘Do the Right Thing’ (1989) van Spike Lee moeten zien. De laatste twee decennia blijven jammer genoeg onderbelicht. De opsomming aan films is natuurlijk nooit compleet, en ‘New York at the Movies’ pretendeert dat ook niet te zijn. De geïnterviewden houden oprecht van hun stad en proberen uit te leggen waarom het zo’n geweldige stad is om in te wonen, te werken en te leven. ‘New York at the Movies’ neemt de kijker bij de hand en toont in verschillende hoofdstukken hoe de stad elke keer weer op een andere manier een hoofdrol weet te spelen in films. Het is dan misschien niet de meest complete en diepgravende analyse, maar voor filmliefhebbers is deze documentaire – net als The Big Apple op het grote doek – een feest van herkenning.

Patricia Smagge