Nice Ladies (2024)

Regie: Mariia Ponomarova | 92 minuten | documentaire

Er wordt heel wat afgeproost in de documentaire ‘Nice Ladies’. Het zijn kleine glaasjes met meestal een venijnige inhoud, zeker als je niet de gewoonte hebt. De glaasjes komen op tafel als er wat te vieren is, maar ook als verdriet moet worden verwerkt. Beide gebeuren in ruime mate in deze documentaire van de nog jonge documentairemaakster Mariia (‘Masha’) Ponomarova (1991, Kyiv). De Oekraïense filmmaakster studeerde af in Kyiv en in Amsterdam en is sinds 2016 woonachtig in Nederland.

De ‘Nice Ladies’ uit de titel blijken Oekraïense dames te zijn van meer dan middelbare leeftijd die in Kharkiv hun hobby hebben gemaakt van ‘cheerleaden’. Inderdaad precies wat je daarvan verwacht: mooie pakjes, pompons en kokette danspasjes op swingende muziek. Ze vormen een vriendinnenteam dat er een sport van maakt om mee te doen aan concoursen en dat ook mocht optreden in de Oekraïense versie van “Ukraine’s Got Talent”. Aan het begin van de documentaire zien we vrolijke en sportieve vrouwen die helemaal voor hun hobby gaan. Ze maken zich op die manier vrij: geen afhankelijkheden, alleen de sport. Dat is wat het is en dat is wat de vrouwen uitstralen. In dit verband is de vraag van de presentator van “Ukraine’s Got Talent” wat de mannen thuis vinden van de korte rokjes die ze dragen op zijn minst een beetje zuur, in elk geval misplaatst. Ponomarova laat ons niet zien welk antwoord de vrouwen hierop geven, maar de gezichtsuitdrukkingen vertellen genoeg.

Tot op dit punt was het plan van de regisseur om een ‘gewone’ documentaire te maken over een bijzondere vrouwengroep. Echter, de inval van Rusland in Oekraïne die begon op 24 februari 2022 gooide behoorlijk wat roet in het eten. Zowel voor de regisseur als voor de vrouwen zelf. Voor de regisseur ontstond het probleem dat de film niet meer de film kon worden die ze in gedachten had. Immers, een mooi-weer-film terwijl de Russen Kharkiv bombardeerden was niet denkbaar. Hoe nu verder voor haar met dit project?

Voor de vrouwen zelf veranderde hun wereld in meer dan één opzicht. Vanaf 24 februari was er de oorlogsdreiging. Bovendien besloot een aantal van hen het land te ontvluchten. Één van hen is Sveta Stopina. Zij was hoofd van de studententelevisie aan de Kharkiv Universiteit van Radio Elektronica, maar ook moeder en grootmoeder. Samen met haar man, haar dochter en hun kleinzoon vlucht ze weg naar Nederland, waar Mariia Ponomarova, in de documentaire ‘Masha’ genoemd, bereid blijkt te zijn om ze tijdelijk in haar huis te laten wonen. Later verhuisden ze naar een ruimere woning in Amsterdam.

Vanuit die woning en met behulp van haar smartphone en de tablet volgt Sveta de ontwikkelingen in haar land. Ook houdt ze via de appgroep van de ‘Nice Ladies’ contact met de leden die achter zijn gebleven. Hier komt de documentaire echt op gang. Sveta traint en oefent op de danspasjes in de hoop snel weer herenigd te worden met de groep. Hoewel ze niet mag meedoe, kan ze wel zich voegen bij de groep voor het EK Cheerleaden in Riga in Letland. Het weerzien is allerhartelijkst, maar het zuur komt met het zoet. Ze ziet de groep oefenen, maar mag zelf niet meedoen en langzamerhand krijgt ze het gevoel dat ze er een beetje bij hangt. Ze leeft in Amsterdam in een andere belevingswereld dan de vrouwen die dagelijks de beschietingen en bombardementen moeten verdragen. Haar opmerking dat ze de vriendinnen zo mist valt dan ook niet goed bij de groep. De discussies zijn bijzonder heftig: ‘Wij veroordelen je niet (omdat ze vertrokken is), maar val ons niet lastig met jouw geklaag.’ En ook ‘…wij hebben ook een beetje compassie nodig, maar jij wilt dat we met jou meeleven.’ Je kunt de ingehouden boosheid van de groep wel een beetje horen, maar tegelijkertijd begrijp je ook dat de Sveta in Amsterdam eenzaam is en haar vriendinnen mist. “Het wordt nooit meer zoals het was,” zegt de coach van de groep. De oorlog tegen de Russen is een splijtzwam in de groep en ook al zal dit ooit achter ze liggen, het zal er altijd zijn.

Deze ‘overleversschuld’ is een bekend fenomeen in deze situatie en Ponomarova brengt dit prachtig in beeld. Ook al is ze zelf net zo betrokken bij dit vraagstuk als de anderen, omdat zij ook niet in Oekraïne is om de vrouwen daar te steunen. Daarom komt ze zelf ook regelmatig voor in ‘Nice Ladies’. De vrouwen worden prachtig in beeld gebracht, alles gefilmd vanaf de schouder en soms zeer dicht op de huid. Zij zijn stevig, zelfstandig en redden zichzelf. Een mooie en ontroerende documentaire.

Ton IJlstra

Waardering: 3.5

Speciale vertoning: Movies That Matter Festival 2024
Bioscooprelease: 13 juni 2024
Speciale vertoning: Nederlands Film Festival 2024