Nightmare Alley (2021)

Recensie Nightmare Alley CinemagazineRegie: Guillermo del Toro | 149 minuten | misdaad, drama | Acteurs: Bradley Cooper, Cate Blanchett, Toni Collette, Willem Dafoe, Richard Jenkins, Rooney Mara, Ron Perlman, Mary Steenburgen, David Strathairn, Mark Povinelli, Peter MacNeill, Holt McCallany, Paul Anderson

Nog altijd pakt een bont gezelschap aan tv-helderzienden telefoontjes op met boodschappen uit het hiernamaals. Bijna zeker wordt de goedgelovige misleid, maar verblind door hoop op antwoorden zijn de zuurverdiende centjes reeds toegezonden. In Guillermo del Toro’s ‘Nightmare Alley’ draven de kermisvoorlopers van de tv-zwendelaars op. Specifiek gaat de film over de droomvlucht en nachtmerrie van Stanton ‘Stan’ Carlisle, een arme sloeber die zich tijdens de economische depressie in de Verenigde Staten van kermisklant opwerkt tot succesvol medium van de steenrijke Amerikaanse elite. Del Toro’s boekverfilming van William Lindsay Gresham gelijknamige roman is methodisch in haar wreedheid, soms melodisch over het kermisleven en voornamelijk een nietsontziende blik op de eerzuchtige mens. Het archetypische opkomst en ondergang verhaal zal het publiek niet volledig van zijn stuk brengen, niettemin sleept dit noodlotsdrama je mee in zijn zorgvuldige opbouw en visuele flair.

De cast van ‘Nightmare Alley’ puilt uit van de Oscarwinnaars. Bradley Cooper vertolkt de hoofdrol van Stanton “Stan” Carlisle met grote precisie en lef. Cooper komt geloofwaardig over als iemand die snakt naar succes en rijkdom, maar minder als hoogdravend medium. Daarvoor komt hij te dociel over, alleszins een provocateur. Rooney Mara speelt het liefje van Stan, Mary Elizabeth “Molly” Cahill, en doet dat meer dan behoorlijk. Haar personage krijgt echter weinig speelruimte en komt uiteindelijk eendimensionaal over. Dit geldt jammerlijk ook voor Toni Collette’s Zeena Krumbein. Het meest spetterende optreden arriveert pas later in de film. Alsof dit vileine personage op haar lijf is geschreven blaast Cate Blanchett in de rol van psychiater Lilith Ritter bijna iedereen van het toneel. Lilith is een meesterbrein, speelt het hoogste spel in ‘Nightmare Alley’ en vindt in Stan een geduchte partner. Mocht je naar een lesje Machiavellisme verlangen, ga dan bij Lilith op de bank liggen.

Hoewel Del Toro’s moderne film noir realistischer is dan zijn vorig werk, denk aan de monsterromance in ‘The Shape of Water’ (2017), heeft het bovennatuurlijke toch ook in ‘Nightmare Alley’ een belangrijke plek. Stans verhaal is het meest intrigerend en onvoorspelbaar als hij zich laat meevoeren in de rol van medium, ergens tussen emotionele waarheid en bedrog in. Bovendien worstelt hij tot aan het einde toe met hoe de kaarten voor hem geschud liggen.

‘Nightmare Alley’ transporteert je niet alleen met beklemmende verbeelding en verstikkende intriges naar het interbellum, maar slaat ook aan de hand van een castingcuriosa een brug naar het Hollywood van weleer. Del Toro bewaarde namelijk speciaal voor Romina Francesca Power een cameo als toeschouwer van één van Stans optredens. Deze zeventigjarige vrouw is de dochter van de te vroeg gestorven Hollywoodster Tyrone Power, vooral bekend om zijn avontuurlijke hoofdrollen in piraat,– en kostuumfilms in de jaren dertig en veertig. In 1947, onder de regie van Edmund Goulding, vertolkte vader Power, naar eigen zeggen in zijn favoriete boekverfilming, al eens Stan.

De ‘Nightmare Alley’ van meer dan zeventig jaar geleden, geschoten in zwart-wit, staat nog als een huis en doet nauwelijks in grimmigheid onder voor zijn moderne evenknie. Hoewel de ruggengraat van het verhaal gelijk is, is Del Toro’s verfilming opmerkelijk minder praterig dan die van Goulding. Del Toro biedt echter wel meer uitleg over de motivaties van de verschillende personages. Het maakt de laatste verfilming dan ook minder ambigue en valt er zodoende minder te gissen voor de kijker. Overigens beweert Del Toro stellig dat zijn ‘Nightmare Alley’ geen remake is van de 1947 filmversie (in het Nederlands dichterlijk getiteld ‘De straat der verloren zielen’), maar een herinterpretatie van Greshams roman.

Al met al gunt regisseur Del Toro het verhaal, zeker in het eerste gedeelte, de opkomst van Stan, de ruimte om aangenaam te ademen en nestelen. Het is indrukwekkend hoe het kermisleven tot in detail is uitgebeeld. Je dwaalt mee met Stan in een wereld van wonderen en gruwelen, en af en toe kneuterige familietaferelen. Echter de tweede helft, hoogmoed voor de val, is zonder pardon wreed van aard, waarbij het expliciete geweld opvallend gratuit is. Hoewel deze aanpak ontzag verdient, is de film in zijn tweede gedeelte zo kil en gecalculeerd dat ‘Nightmare Alley’ emotioneel niet volkomen landt. Niettemin is zijn boodschap dat de jacht op macht en geld de ziel corrumpeert, nog steeds relevant.

Roy van Landschoot

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 27 januari 2022