No Bears (2022)
Regie: Jafar Panahi | 107 mkinuten | drama | Acteurs: Jafar Panahi, Naser Hashemi, Vahid Mobasheri, Bakhtiyar Panjeei, Mina Kavani, Narges Delaram, Reza Heydari, Javad Siyahi, Yousef Soleymani, Amir Davari, Darya Alei
In de geslepen films van de Iraanse filmregisseur Jafar Panahi, waarin hij vaak de camera ook op zichzelf richt, luistert het persoonlijke en het maatschappelijke zeer nauw. Of het nu voortkomt uit verstikkende tradities of uit het schrikbewind van de Iraanse grootayatollah Ali Khamenei, Panahi toont op scherpe wijze hoe de Iraanse samenleving op allerlei vlakken vastloopt. Het visueel kraakheldere ‘No Bears’ heeft bovendien een angstvallig voorspellende waarde. Niet voor niks bestempelt het autoritaire regime Panahi’s werk als kwalijke propaganda.
Ter inspiratie voor nieuwe projecten wijkt regisseur Jafar uit naar een afgelegen grensdorpje. Tegelijkertijd is hij op de zelfopgelegde retraite sterk betrokken bij zijn productie over twee geliefden die een repressief regime proberen te ontvluchten. Telkens wanneer het stadse stel dicht bij zijn doel is, gooit er iets of iemand roet in het eten. Als de filmmaker weer eens internet heeft in het afgelegen plaatsje, geeft hij op basis van het geschoten filmmateriaal verdere aanwijzingen aan zijn assistent-regisseur over het lot van de geliefden. Ondertussen wordt Panahi tegen wil en dank betrokken bij een conflict in het dorpje. Ergens op foto’s, die hij heeft genomen van een gemeenschappelijk ritueel, zou volgens een lokale jongeman zijn eer zijn aangetast door een ander, omdat ze achter hetzelfde meisje aanzitten. De filmmaker ontkent deze foto gemaakt te hebben of dat hij überhaupt iets belastend op de camera heeft staan. Uiteindelijk, onder druk van de dorpsoudsten, probeert Panahi de zaak samen met de lokale mannenraad op te lossen of op z’n minst te sussen.
Als een sluipmoordenaar levert ‘No Bears’ commentaar met de nodige humor op het morele failliet van een onderdrukt volk: onverwacht en dodelijk effectief. En dat de realiteit de film-in-film premisse inhaalt, is precies waar Panahi de kijker wil hebben. Waar je ook bent in Iran, de oppressie is zo nijpend dat bijna iedereen in de samenleving op scherp staat. Ook al reis je naar een dorpje, alsof je terug gaat in de tijd, de strubbelingen met het patriarchale gezag zijn even benauwend als in de stad.
Waar het bejubelde regiedebuut ‘Hit the Road’ van Jafars zoon, Panah, nog enigszins een begaanbare landweg volgt, ligt die weg voor vader voornamelijk bezaaid met landmijnen. Het enige lichtpuntje waar je op hoopt voor de verbitterde man, en wat hij zelf hoogstwaarschijnlijk nooit mag uitspreken, is de komst van revolutie. Zal hij die ooit in volledige vrijheid kunnen filmen?
Roy van Landschoot
Waardering: 4
Speciale vertoning: IFFR 2023
Bioscooprelease: 9 februari 2023
VOD-release: 10 mei 2023