No More Fear – La Khaoufa Baada al’Yaoum (2011)

Regie: Mourad Ben Cheikh | 74 minuten | documentaire

In Noord-Afrika en het Midden-Oosten is 2011 een belangrijk jaar. In verschillende landen, waaronder Egypte en Libië, kwam de bevolking in opstand tegen het regime. Deze reeks volksopstanden begon met de Jasmijnrevolutie, eind 2010 in Tunesië. Mohammed Bouazizi, een jongeman uit de plaats Sidi Bouzid, had een universitair diploma op zak, maar doordat hij geen werk vond startte hij met de verkoop van groente en fruit. Hij had hier echter geen vergunning voor. Daarom werd zijn koopwaar in beslag genomen. Hierbij zou een politie-officier hem ook een klap in zijn gezicht hebben gegeven. Bouazizi diende vervolgens een klacht in, maar vond geen gehoor. Hij zag geen andere oplossing dan zichzelf op 17 december 2010 met benzine te overgieten en zichzelf in brand te steken. Hij werd naar het ziekenhuis overgebracht om behandeld te worden op de afdeling intensive care, maar overleefde het niet. Bouazizi wordt nu gezien als de nieuwe nationale held van Tunesië. Zijn actie zette een reeks van protesten in gang tegen de hoge werkloosheid, corruptie en censuur en vooral tegen de dictatoriale president Zine el Abidine Ben Ali, die zijn land al sinds 1987 met harde hand regeerde.

De documentaire ‘No More Fear’ (2011) van Mourad Ben Cheikh is in feite een ooggetuigeverslag van de gebeurtenissen die volgden op de actie van Bouazizi, toewerkend naar de 14e januari 2011, de dag dat Ben Ali zijn regering ontbond en naar Saoudi-Arabië vluchtte. De film werd mede gefinancierd met geld van het Al Jazeera Docu Channel. Omdat Ben Cheikh, die zijn tijd verdeelt over Italië en Tunesië, ter plekke verslag doet, is de film ruw, rauw, rommelig maar gepassioneerd gemaakt. De regisseur volgde drie mensen die op hun eigen manier een rol spelen in de revolutie: journalist Karem Cherif, mensenrechtenadvocaat Radhia Nasraoui en de jonge blogster Lina Ben Mhenni. Ook andere betrokkenen, zoals politici, maar ook de gewone man op straat, komen aan het woord. Interviews worden afgewisseld met nieuwsbeelden van demonstraties en eigen, ter plekke gemaakte beelden. Politieagenten die traangas spuiten naar demonstranten die luidkeels het volkslied brullen – het is een beeld dat je lang blijft achtervolgen. Net als de persoonlijke verhalen, met name van Nasraoui.

‘Thank you Facebook’, staat op een muur geschreven. De rol die internet en social media speelden in de revolutie, die vooral aangezwengeld door jongeren en studenten, wordt niet onder stoelen of banken gestoken. ‘No More Fear’ is door zijn haastige productie chaotisch van opzet, maar de boodschap is duidelijk. Toch is er een rode draad: een man, die niet nader bij naam genoemd wordt en niet herkenbaar in beeld is, maakt tijdens therapeutische sessies een collage van wat de revolutie voor hem betekent. Gescheurde stukken uit kranten en tijdschriften die samen een geheel vormen; dat is deze documentaire – die net op tijd klaar was om in Cannes vertoond te worden – in feite ook. Het is knap hoe Ben Cheikh en zijn productieteam in zo’n korte tijd een inzichtelijke documentaire in elkaar hebben geflanst, want ook al oogt het geheel wast rommelig, vanuit historisch oogpunt gezien is dit belangrijk beeldmateriaal. Er komen ongetwijfeld meer films over de Jasmijnrevolutie in Tunesië – en de Arabische lente in zijn geheel – waarbij er meer tijd is om het geheel voor te bereiden en de materie beter te analyseren. Tot die tijd moeten we het doen met deze film. ‘No More Fear’ heeft zijn gebreken maar is voor politiek geïnteresseerden eigenlijk een must-see, niet in de laatste plaats vanwege het politiek en historisch belang van dit ooggetuigenverslag.

Patricia Smagge

Waardering: 3