No One Knows About Persian Cats – Kasi az gorbehaye irani khabar nadareh (2009)

Regie: Bahman Ghobadi | 106 minuten | drama | Acteurs: Negar Shaghaghi, Ashkan Koshanejad, Hamed Behdad, Hichkas, Hamed Seyyed Javadi, Ash Koosha

Binnen bepaalde uitingen van de Islam wordt muziek beschouwd als een onreine uiting; het produceren of consumeren ervan als een onreine bezigheid. Daarom is in Iran bijna elke vorm van muzikale uiting door de regering verboden. Dit heeft de muziek natuurlijk niet doen verdwijnen, maar slechts doen verplaatsen naar de illegaliteit, waar het muzikale leven welig tiert.

Regisseur Ghobani kwam er, in eerste instantie tijdens het plannen van een andere film, achter dat allerhande bands en groepen in het ondergrondse Teheran heel actief zijn in de muziekwereld. Ghobani, zelf naast filmmaker ook muzikant, wilde dolgraag het stadse leven van Iran induiken, omdat hij al wist hoe levendig de officieel niet bestaande ondergrondse wereld van het jeugdige anti-establishment in Teheran is. Het filmen zelf gebeurde in erbarmelijke omstandigheden gezien het feit dat de filmploeg geen enkele goedkeuring of officiële vergunning van de overheid had kunnen verkrijgen om deze film op te nemen. Ghobani trok er met een kleine ploeg op uit, slechts bewapend met zijn hand held -camera, en volgde de twee jonge protagonisten in hun zoektocht naar de perfecte bandleden om samen met hen een groep te vormen om daarmee de Europese podia te bestormen. Alle personages komen rechtstreeks uit deze wereld en kennen dus als geen ander de situaties waarin hun personages verwikkeld raken en dat merk je. De optredens – zowel de muzikale optredens als de acteerprestaties – zijn vol overtuiging; de wanhoop haast voelbaar maar ook het doorzettingsvermogen indrukwekkend.

De film zal vrijwel zeker nooit de Iraanse bioscopen (voor zover die bestaan) bereiken. Dit blijft een heikel punt, omdat de film op deze manier weinig zal kunnen veranderen. Met het dramatische einde geeft regisseur Ghobani zelf ook aan weinig vertrouwen te hebben in de nabije toekomst. Elke speler in de ondergrondse wereld van Teheran moet het in de film bekopen met een verschrikkelijke lotsbestemming. Ziekte, gevangenschap of zelfs de dood is het onvermijdelijke lot van de hoofdpersonen. De repressieve omstandigheden waarin de jonge mensen iets zo expressiefs als muziek proberen te produceren schrijnen voortdurend tegen het verhaal in. Het langzame besef dat het misschien wel allemaal niet gaat lukken dringt pijnlijk door, zowel bij kijker als personages. Dit maakt de film zeer sterk en de boodschap van Ghobani en heel ondergronds Teheran des te treffender.

De titel verwijst naar de – in de ogen van regisseur – absurde regel van de Iranese overheid om het houden van katten en honden te verbieden. Thuis houden veel mensen echter toch katten en honden als huisdier. Tegelijkertijd is de Perzische kat wereldwijd een felbegeerd huisdier. Ghonabi maakt hier een vergelijking tussen de dieren en zijn personages; gezien zij beiden zeer waardevol zijn maar veroordeeld tot een leven in de luwte, zonder ooit hun waarde te kunnen tonen. Maar ook maakt hij hiermee duidelijk dat de regering nog zoveel kan verbieden; mensen blijven zich uiten, mensen blijven dieren houden en mensen blijven muziek houden. Toch een sprankje hoop in de situatie van het land maar ook de situatie waarin de regisseur zelf is beland, nu hij na het maken van deze film niet meer welkom is in eigen land. Hopelijk kan hij zijn eigen boodschap naleven en kan hij ondanks het onderdrukkend regime zijn films blijven maken.

Ruby Sanders

Waardering: 3

Bioscooprelease: 1 april 2010