Noem mij maar Kartini (2006)

Regie: Hans Hulscher | 45 minuten | documentaire

De documentaire wordt ingeleid door een lang stuk tekst over Kartini, haar correspondentie en publicatie (postuum) ‘Door duisternis tot licht’ die heeft bijgedragen tot het uitdragen van haar denkbeelden en tot de oprichting van de latere Kartini-scholen voor meisjes.

In haar korte, maar zeer bewogen leven heeft Kartini geprobeerd om de bestaande restricties in de Javaanse maatschappij voor vrouwen te doorbreken. Als Javaans meisje uit de elite verzet ze zich ertegen uitgehuwelijkt worden en haalt haar vader over om haar en haar zussen naar Europa te laten gaan om te studeren. Haar vader was al uitzonderlijk vrijzinnig, want Kartini en haar zussen hebben een schoolopleiding kunnen volgen, dus durft ze nauwelijks hoop te koesteren dat hij dit zal toestaan.

Ondanks weerstand van de familie geeft hij zijn dochters toestemming te vertrekken. Maar Kartini besluit dan om niet te vertrekken, maar zich in te zetten voor de educatie van de inlandse bevolking door een schooltje op te richten. Tot haar afschuw wordt ze toch uitgehuwelijkt aan een weduwnaar die al (nog) twee vrouwen heeft, maar hij steunt Kartini in haar denkbeelden en ze is gelukkig met hem.

De vele brieffragmenten uit Kartini’s uitvoerige correspondentie worden op dramatische toon voorgelezen, afgewisseld met gelukkig fraai historisch beeldmateriaal. En steeds duikt er weer een foto op van Kartini alleen, Kartini met haar moeder of Kartini met haar zussen zonder dat dit iets toevoegt aan wat we horen. Na een paar keer dezelfde foto te hebben gezien weet intussen iedereen wel hoe ze eruit ziet. De dramatische vertelstem wordt afgewisseld of begeleid door zachte gamelan muziek wat onwillekeurig op de lachspieren werkt.

Het is een raadsel waarom niet voor een veel eenvoudigere vorm is gekozen om het levensverhaal te vertellen van deze vrouw die met haar uitzonderlijke visie op de maatschappij en haar dappere pogingen om niet alleen haar eigen positie maar ook die van de inlandse bevolking en met name meisjes te verbeteren. Een andere vorm had veel meer recht gedaan aan een verhaal dat zo interessant is dat het zich bij wijze van spreken vanzelf vertelt.

Diana Tjin-A Cheong

Waardering: 2