Nope (2022)

Recensie Nope CinemagazineRegie: Jordan Peele | 131 minuten | horror, thriller | Acteurs: Daniel Kaluuya, Keke Palmer, Brandon Perea, Michael Wincott, Steven Yeun, Wrenn Schmidt, Keith David, Devon Graye, Terry Notary, Barbie Ferreira, Donna Mills, Oz Perkins, Eddie Jemison, Jacob Kim, Sophia Coto, Jennifer Lafleur, Andrew Patrick Ralston, Lincoln Lambert, Pierce Kang, Roman Gross, Alex Hyde-White

Vanaf het moment dat ‘Get Out’ in 2017 in de bioscopen is geland, is Jordan Peele de nieuwe smaak in horrorcinema. Het is bewonderenswaardig om in een uitgekauwd genre, waar van alles al is geprobeerd, gedacht en gedaan, met een visie te komen die mensen weer naar het puntje van de stoel verschuift. ‘Get Out’ is Jordan Peele’s regiedebuut en velen waren benieuwd naar zijn volgend werk. Soms slaat de bliksem immers maar een keer in. Soms leven vliegen maar één dag. Een adem en een flikkering en dan is het weer stil en donker. Toen kwam ‘Us’ uit in 2019. Diep ademhalend moesten we concluderen dat hij het weer gedaan had. Het was even briljant en gelaagd als zijn voorganger. Een patroon werd zichtbaar en anticipatie werd geboren. Wantrouwen sloeg om in vertrouwen. In november 2020 kwam het verlossende woord. Een toen nog onbekend project werd aangekondigd, net zoals de twee voorgangers, geschreven, ontwikkeld en geregisseerd door Jordan Peele. We waren het kind dat wachtte op de vader die van de oorlog terug kwam. We wisten niet precies wanneer hij zou komen, maar áls hij er zou zijn, zou onze wereld weer even verschuiven. En zo ook met ‘Nope’. We kunnen er niet meer omheen. Jordan Peele is een gevestigde naam geworden.

Na de dood van Otis Haywood Sr. nemen zijn kinderen, Otis Junior Haywood (OJ) en Emerald Haywood (Em), de ranch, Haywood Hollywood Horses, over. Hier worden paarden getraind voor de tv- en filmindustrie. Echter, de ranch heeft geldproblemen. Het komt daarom ook slecht uit wanneer een paard, dat ze onder controle hadden moeten houden, gewelddadig op een filmset reageert. Ze worden daarom ontslagen. OJ wordt gedwongen zijn paarden te verkopen aan een klein pretpark in de buurt. De eigenaar van het park wil ook de ranch kopen, maar OJ wil de nalatenschap van zijn vader niet in de soep laten lopen. Daarom heeft hij het aanbod afgeslagen. Op een avond doet de elektriciteit vreemd en schrikken de paarden. Wanneer één ervan wegrent, verdwijnt deze al vreemd gillend, een geluid dat de ervaren paardentemmer en -fokker, OJ, nog nooit gehoord heeft. Dit is het begin van een emotionele achtbaan die de spelers in dit drama tot het uiterste testen. Ze worden blootgesteld aan een fenomeen dat het verstand te boven gaat. We zweten. We knijpen in onze handen. En soms vergeten we te ademen. En zo hoort het ook bij een goede horror.

Er is een ontwikkeling gaande. Het is begonnen toen smartphones camera’s kregen en we altijd van alles konden filmen. De ontwikkeling versnelde toen mensen geld begonnen te verdienen met deze filmpjes. Sensationalisme, of de zucht naar sensatie, en ervoor betaald worden, werd op deze manier gevoed. Wanneer iemand valt, is de kans groot, dat deze eerst wordt gefilmd alvorens die wordt geholpen. Want wie weet hoeveel retweets, duimpjes of likes dit filmpje waard is. Dit is een van de grotere thema’s van ‘Nope’.

Een tweede thema, eentje waar Jordan Peele al bekend van is, is representatie van zwarte acteurs in horrorfilms. We kennen allemaal de zwarte acteur die als eerste dood gaat maar niet de zwarte acteur die de beproeving overleeft (dit is natuurlijk geen regel maar een tendens). Met zijn twee vorige films heeft Jordan Peele de industrie weer een beetje rechtgetrokken en verschenen ook meer horrorfilms (‘His House’, ‘Lovecraft Country’ en de nieuwe ‘Candyman’) waar de zwarte man (of vrouw) niet alleen de clown of de openingsdood was, maar ook de held(in). Het is evident hoe belangrijk een bepaalde kijk of invloed kan zijn op het verloop van de filmindustrie en de creatieve geesten die hierdoor gemotiveerd worden. En natuurlijk, het verhaal is belangrijk.

Het onderwerp van ‘Nope’ is vreemd en de structuur van de verhaallijn versterkt deze. Met vreemd wordt geenszins een negatieve connotatie gegeven aan het verhaal, maar juist een positieve. Het is deze vreemdheid die onze aandacht de volle twee uur vasthoudt. Het is deze vreemdheid waar we ons niet mee kunnen identificeren, waardoor angst ontstaat.

Het is duidelijk dat Jordan Peele’s ervaring in het horrorgenre steeds toeneemt. Alhoewel niets verkeerds over ‘Get Out’ en ‘Us’ gezegd kan worden (het mag natuurlijk wel), voelt ‘Nope’ als een cum laude afstudeerwerk, een film waar alle lijnen van opgedane ervaring en wijsheid samenkomen. Het camerawerk, de close-ups, de framing, het vastleggen van emotie en de stilte zijn allemaal getuigen van hoe goed Jordan Peele de snaar in ons aan kan aanraken, en wanneer. Het is natuurlijk ook waard te vermelden dat dit de eerste horrorfilm is die in 65mm IMAX is gefilmd. Voor de niet kenners betekent dit dat het beeld kristalhelder is en het voelt alsof je ín de film bent. Maar, een regisseur is nergens zonder zijn entourage en de mensen die zijn visie via acteerwerk tot leven moeten brengen.

Daniel Kaluuya (‘Black Panther’, ‘Judas and the Black Messiah’) is voor Jordan Peele wat Robert De Niro voor Martin Scorsese is, aldus de regisseur. De rol van OJ heeft Jordan Peele dan ook specifiek voor Daniel geschreven omdat deze precies vertaalt wat Jordan op papier zet, maar dan op zijn eigen unieke manier. Het is daarom ook geen verrassing dat Daniel in deze film een even sterke performance neerzet en ons meeneemt in de krankzinnigheid van het gebeuren op de ranch. Daniel Kaluuya is een acteur met een breed acteerspectrum waarbij je simpelweg vergeet dat hij aan het acteren is. Zijn karakter wordt perfect bijgestaan (en gecontrasteerd) met die van Keke Palmer (‘Hustlers’, ‘Alice’) die de rol van Emerald ‘Em’ Haywood vervult. Ze is een ware smaakexplosie op het scherm en een verse slok Fanta in een uitgedroogde keel. Wanneer ze op het scherm verschijnt verandert de toon en ook zij is in staat, via haar ogen en emotionele tonaliteit, de dementerende waarheid van de film te communiceren naar het publiek. Steve Yeun (“The Walking Dead”, ‘Minari’) is een erg welkome aanvulling aan een al sterke cast. En hij doet niet onder voor de anderen die de zware taak hebben de film te dragen. God zal elke recensent straffen die Brandon Perea (“The OA”) niet meeneemt in de beoordeling van de film. Zoals in een symfonie zelfs de kleinste noten niet mogen ontbreken, is zijn bijdrage aan het geheel van onschatbare waarde. Hij is als het rustmoment tussen de systole en diastole van het hart. Een snaar kan niet altijd aangespannen blijven en we hebben momenten nodig om even op adem te komen. In eerste instantie was de rol van Brandon anders door Jordan Peele op papier gezet. Maar bij zijn auditie heeft hij er zijn eigen draai aan gegeven wat Jordan Peele deed schaterlachen. En zo werd zijn aanwezigheid in dit project een feit.

De entertainment value van ‘Nope’ is hoog. Het horrorgenre kent vele subgenres en hoe deze zal worden geclassificeerd, mag de kijker bepalen. Uiteindelijk maakt het ook niet uit. De spanning is vaak te snijden en de emotionele pieken en dalen zijn goed gebalanceerd. Ook de special effects laten niets te wensen over. Het geluid maakt het geheel af. Iedereen is bekend met het adagium dat geluid en muziek de horrorfilm maakt (of breekt). Echter, hier worden omgevingsgeluiden (mede) als soundtrack gebruikt. Alledaagse omgevingsgeluiden krijgen, vanwege de context en de tussenliggende stiltes, een hele andere kwaliteit die toevoegt aan de ervaring van angst en tandenknarsende anticipatie. Daarom moet deze film vooral in de bioscoop worden gezien om te genieten van de volle vuistslag die de film is.

‘Nope’ is een Michelinsterren-gerecht waarvoor de tijd en moeite genomen moet worden. De smaken zijn op elkaar afgestemd en de ervaring is daarom overeenkomstig. Het camerawerk, acteerwerk, het verhaal en de special effects zijn een cocktail die in een keer, als een shot tequila, achterover geslagen moet worden. Dit is geen film die bij de eerste keer, op een TV, laptop of tablet bekeken moet worden. Wanneer je binnenkort in een vliegtuig zit, en deze film is een optie, kijk er alsjeblieft niet naar. Je vermorst zo een geweldige ervaring. De eerste keer moet met de beste middelen beleefd worden. Dus twijfel niet, reserveer jouw kaartje en wandel als een veranderd mens de bioscoop uit.

Gerold Kort

Waardering: 4

Bioscooprelease: 18 augustus 2022