Norteado-Northless (2009)

Regie: Rigoberto Pérezcano | 95 minuten | drama | Acteurs: Harold Torres, Alicia Laguna, Sonia Couoh, Luis Cárdenas

Na een aantal documentaires (bijvoorbeeld ‘XV en Zaachila’ (2002) en ‘El niño y sus necesidades básicas’ (1999)) debuteert Rigoberto Pérezcano als fictieregisseur met deze bescheiden maar intense speelfilm ‘Norteado’. Het is duidelijk te merken dat de regisseur een documentair filmoog heeft, dat zich uit in zowel de sobere, realistische stijl als de geëngageerde en persoonlijke thematiek. Regisseur Pérezcano komt net als hoofdpersoon uit Oaxaca, een deelstaat in het zuiden van Mexico, waarvandaan vele Mexicanen hun reis richting het noorden aanvangen. De manier van doen van Andrés is volgens Pérezcano typerend voor de streek waar ze vandaan komen. Schuchter bijna, stelt Andrés zich op tegenover anderen, maar hij weet toch binnen korte tijd door te dringen tot de mannen en vrouwen die hij tegenkomt.

Nadat zijn eerste poging om de grens over te steken – met behulp van een onbetrouwbare ‘coyote’ (mensensmokkelaar) – mislukt, komt Andrés bij toeval in contact met Ella, een zelfstandige en moeilijk te doorgronden vrouw die een kleine kruidenierswinkel runt. Via haar komt Andrés in contact met de mooie, jonge maar afstandelijke Cata, en de vriendelijke goedzak Asensio – die waarschijnlijk hoopt op een toenadering bij Ella. Verschillende keren probeert Andrés de grens over te komen, en verschillende keren eindigt hij in een detentiecentrum aan de andere kant van de muro de la tortilla (de ‘tortilla-muur’, zoals de grensmuur genoemd wordt), waar de beambten nors zijn en portretten van George Bush jr. en Arnold Schwarzenegger vanuit de verder kale muur smalend toekijken op de illegalen. Nadien keert hij steeds terug naar Ella en Cata, die beide vereenzaamd zijn nadat hun echtgenoten wél zijn overgestoken en sindsdien niets meer hebben laten horen. Andrés belandt in een ongemakkelijke spagaat tussen de twee vrouwen, maar zorgt ervoor dat het nergens echt verkeerd loopt.

Regisseur Pérezcano velt in ‘Norteado’ nergens een oordeel en dringt er ook geen op aan zijn publiek. Je zou de film als een ode aan de illegale immigranten kunnen zien, of op zijn minst een podium voor hen. De beeldtaal doet typisch Latijns-Amerikaans aan, en weet met maar heel weinig dialoog toch een indringende sfeer neer te zetten. De omgang tussen de verschillende personages; de dagelijkse, bijna banale routine en het schaarse gebruik van muziek doen documentair aan.

De film lijkt door de minimale middelen en het schijnbaar abrupte einde wat onaf aan te voelen. Dit komt mede door het typisch Latijns-Amerikaanse cyclische karakter van de film. Waar het verhaal aanvangt met Andrés in een bus, onderweg, alleen; zo eindigt het ook. Er is feitelijk niet veel veranderd, we zijn slechts een kort moment getuige geweest van de levens van de hoofdpersonen. Zo is ook herhaling een belangrijk stilistisch aspect van de film: elke morgen verse koffie, af en toe een blikje bier. Zelfs het vertier komt in herhaling: zo zit Andrés met beide dames exact op dezelfde plaats in hetzelfde café, met dezelfde afloop. Niet alleen stilistisch, maar ook thematisch sluit deze vorm goed aan: de problematiek rondom de illegale immigratie is, net als de staat Mexico zelf, nog niet geconcludeerd. Alles is in beweging; de immigranten letterlijk; het land en de problematiek figuurlijk.

De thematiek is  al vaak behandeld, weliswaar in verschillende vormen, en toch weet Pérezcano met ‘Norteado’ een nieuwe kijk op het thema te geven, door er niet perse een sociaal drama van te maken, maar eerder een persoonlijke schets van een individueel verhaal. Dat is beter te behappen en geeft de ruimte aan de acteurs om met hun personages de algemeenheden te overstijgen.

Ruby Sanders

‘Norteado’ verschijnt maandag 19 maart 2012 op DVD en is vanaf dinsdag 6 maart 2012 te huur.