Nosferatu (2024)

Regie: Robert Eggers | 133 minuten | horror | Acteurs: Lily-Rose Depp, Nicholas Hoult, Bill Skarsgård, Aaron Taylor-Johnson, Willem Dafoe, Emma Corrin, Ralph Ineson, Simon McBurney, Adéla Hesová, Milena Konstantinova, Stacy Thunes, Gregory Gudgeon, Robert Russell, Curtis Matthew, Claudiu Trandafir, Georgina Bereghianu, Jordan Haj, Katerina Bila, Maria Ion, Tereza Duskova, Liana Navrot, Mihai Verbintschi, Karel Dobrý, Andrei Sergeev, Matej Benes, Marek Pospíchal, Jan Filipenský, Alex East, Christian Dunckley Clark, Andrea Miltnerova, Robin Finesilver, Paul A Maynard, Charles Horne

“Niet weer een Dracula-film!” zal je denken na het zien van de trailer van Robert Eggers’ ‘Nosferatu’ (2024). Het Dracula-thema is compleet uitgemolken. Dracula is tegenwoordig sexy. Je vindt hem terug in suikerspin-romcoms. Echter, het is niet altijd zo geweest. Het eerste literaire verhaal over onze bloedzuigende broeder is in 1819 geschreven door John Polidori en heette simpelweg ‘The Vampyre’. Ongeveer 52 jaar later verscheen ‘Carmilla’ van Sheridan Le Fanu over een lesbische vampier. Alhoewel deze verhalen redelijke aanzien genoten, kwam in 1897 Bram Stokers ‘Dracula’ uit. Het sloeg in als een meteoor en het is nu een van de meest bekende Engelse literaire werken. Echter, het bekend worden van dit verhaal ging niet zonder slag of stoot.

In 1922 kwam het Duitse ‘Nosferatu, eine Symphonie des Grauens’ uit. Bram Stoker was toen al tien jaar overleden. ‘Nosferatu’ leek verdacht veel op Bram Stoker’s Dracula en dat was voor zijn weduwe, Florence, genoeg reden om een zaak te beginnen tegen de producenten (Prana Film). Haar eis was simpel: de vernietiging van alle kopieën. De film was gemaakt zonder toestemming van de Stoker-erfgenamen, omdat de makers de rechten niet in handen konden krijgen. In 1925 kreeg Florence gelijk en moesten alle kopieën worden vernietigd. Echter, zoals ratten moeilijk uit te roeien zijn, gold dat ook voor deze film. Langzaam maar zeker kwamen verboden kopieën naar boven drijven en is de film nu voor de hele wereld toegankelijk. ‘Nosferatu’ (1922) wordt nu gezien als een der juwelen van het Duits expressionisme.

Robert Eggers’ ‘Nosferatu’ is een remake van de versie uit 1922 en ook hij heeft het verhaal iets aangepast. Thomas Hutter (Nicholas Hoult), een makelaar in het Duitse Wisborg, wordt door zijn leidinggevende, Herr Knock (Simon McBurney), naar Transsylvanië gestuurd om met een nieuwe client de aankoop van een nieuw object, ook gelegen in Wisborg, te bespreken. Ondanks de fervente vermaningen van zijn vrouw, Ellen Hutter, om deze opdracht niet aan te nemen, reist Thomas af naar het mysterieuze en donkere gedeelte van de wereld. De cliënt aldaar is niemand anders dan Graaf Orlok, een vreemde, van-de-wereld-verwijderde personage waar de buurtbewoners niet over spreken zonder kruizen te slaan. In eerste instantie kent Thomas het vreemde gedrag toe aan de eigenaardigheden van het rondreizend volk in het verre land. Maar wanneer hij Graaf Orlok ontmoet, weet hij dat iets niet in de haak is. Alles rondom Graaf Orlok is fout. Zijn uiterlijk, zijn spraak en zijn gedrag zijn, op z’n zachtst gezegd, vreemd. Wanneer Orlok een foto van Thomas’ vrouw Ellen ziet, en in handen krijgt, weet Thomas zeker dat hij daar weg moet. Kon hij dat maar. Graaf Orlok gaat naar Wisborg. En de dood volgt.

Wat ‘Nosferatu’ mooi maakt is absoluut de cinematografie. Kenners van Robert Eggers’ filmstijl weten dat hij obsessief ver gaat om historisch accuraat te zijn. Dit wordt gereflecteerd in architectuur, kostuums, spraak en dialoog. Zijn visuele esthetiek is karakteristiek waarbij hij gebruikt maakt van harde belichting en hoge contrasten. De compositie van zijn beelden zijn vaak symmetrisch en minimalistisch waarbij het vaak lijkt alsof je naar een kunstwerk kijkt. Er is bijvoorbeeld een adembenemend shot in het bos, waarbij het donker wordt gecompenseerd door een beetje licht en dwarrelend sneeuw. Al deze karakteristieken slepen je mee naar een ander tijdperk. Eentje dat ruikt naar donkere aarde, nat hout en steen met mos. Een tijdperk waar duistere oerwouden tot leven komen en schaduwen materialiseren tot tastbare verschrikkingen. Het kleurenpalet heeft vaak een bleke marmeren lijkkleur die een vervelende atmosfeer oproept en plakt als een koud nat hemd. In deze wereld is geen hoop en werpt het kwaad een donker gewaad over de stad en de geestelijke gezondheid van de burgers. De film voelt als een nachtmerrie en de gangen van Graaf Orloks Kasteel als de krankzinnige mijmeringen van psychoten die nooit meer uit de labyrinten van hun gekte ontsnappen.

Nog een unicum aan deze film is het monster zelf. Wanneer we aan Dracula denken, hebben we hier bepaalde beelden bij. We denken bijvoorbeeld aan de charmante vorm zoals deze is uitgebeeld door Bela Lugosi (‘Dracula’, 1931), Christopher Lee (‘Dracula’, 1958) of Gary Oldman (‘Bram Stoker’s Dracula’, 1992). Of aan de tal van andere, soms zeer belachelijke, vormen. Maar in geen enkel verhaal heeft de schrijver zich afgevraagd hoe een overleden Transsylvaanse adelijke er nou eigenlijk uit zou zien. Behalve in ‘Nosferatu’. Het effect is dat de film breekt met het stereotypisch beeld van onze bloedzuiger, wat een erg verfrissend effect heeft op de ervaring. Het is natuurlijk geen gemakkelijke opgave om een Dracula-film te maken die niet lijkt op een van de 1001 Dracula films die in de wereld zijn uitgebraakt. Met deze esthetiek is het prima gelukt.

Het acteerwerk blijft natuurlijk niet achter. Bill Skarsgård als Graaf Orlok is absoluut onherkenbaar, zowel in gestalte als in spraak. Op deze manier blijft de betovering van het monster intact. Volgens Bill is hij zo opgegaan in zijn rol dat hij bang van, en voor, zichzelf werd. Alhoewel Bill ook bekend is als Pennywise, de moordende clown uit Stephen Kings verfilming van ‘It’, slaat hij in deze rol de spijker op de kop. Lily-Rose Depp, als Ellen Hutter, speelt de hare ook tot op de millimeter precies. Ze heeft in het verhaal een speciale rol die ze geweldig tot uiting brengt. Ze is het evenbeeld van de tijdsgeest waar het verhaal zich in afspeelt, en ook de hysterie die deze karakteriseerde. Nicholas Hoult, als Thomas Hutter, heeft de juiste tonaliteit van karakter, waarbij hij een beetje een ingetogen en zachte persoonlijkheid tentoonstelt. Willem Dafoe, als Professor Von Franz, die al eerder met Robert Eggers had samengewerkt in ‘The Lighthouse’, speelt hier de verstrooide maar beleerde academicus best goed. Zijn gekke autoritaire enthousiasme kwam goed over. Aaron Taylor-Johnson en Emma Corrin, respectievelijk als Friedrich en Anna Harding, hebben meer een bijrol in dit ensemble.

Geluid wordt in deze film goed gebruikt als storytelling tool. Naast de soundtrack zorgen de alledaagse geluiden, zoals hoeven op zachte aarde en het kolkend geluid dat gepaard gaat met het drinken van hoog viskeuze vloeistoffen, voor een extra betrokkenheid voor wat zich op het scherm voltrekt.

Samenvattend is ‘Nosferatu’ een waardevolle toevoeging aan de wereld van horror en zeker aan het vampiergenre. De cinematografie is voortreffelijk, de beelden betoverend en is het verhaal (ook al is het uitgekauwd in de laatste 102 jaar) op een leuke originele manier gebracht. Waar de meeste Draculafilms niks anders zijn dan popcorn en smarties, is ‘Nosferatu’ een complexe cognac die alleen op speciale gelegenheden mag worden genuttigd. ‘Nosferatu’ is behalve een film een kunstwerk. En dit kunstwerk is een ervaring. En wie dit nog niet weet: als je optimaal van een horrorfilm wil genieten, zie het in de beste kwaliteit als mogelijk. Op deze manier haal je het maximale uit wat de filmmaker wil meegeven. Terwijl je naar de film kijkt, herhaal tegen jezelf ‘het is maar een film…het is maar een film…’.

Gerold Kort

Waardering: 4

Bioscooprelease: 2 januari 2025
PVOD-release: 5 maart 2025
VOD-release: 20 maart 2025
DVD- en blu-ray-release: 27 maart 2025