Notturno (2020)
Regie: Gianfranco Rosi | 100 minuten | documentaire
‘Notturno’ is een moeilijke documentaire, misschien niet eens zo zeer om naar te kijken. De film van de moedige en doortastende Italo-Amerikaan Gianfranco Rosi is gemaakt in het grensgebied van Irak, Syrië en Libanon, en volgt de eenvoudige, dagelijkse beslommeringen van een gezin, een jager, een zorginstelling en het leven in de opvangkampen. Spreekt daar hoop uit? Eerder een soort nuchter inzicht dat mensen met het dreigende gerommel van de oorlog op de achtergrond gewoon overleven, zonder drama – stilstaand water met af en toe een schitterend gefilmde zonsondergang.
Natuurlijk manipuleert de documentairemaker, zegt Rosi (‘Fuocoammare’) hier zelf over, en het contrast tonen tussen in serene rust spelende kinderen en de grimmige realiteit van de oorlog is ook een dramatisering, wellicht een erg natuurlijke. Dat maakt het drie jaar bestrijkende ‘Notturno’ een berustende ervaring, en of dat nu zo goed is? Misschien wel, omdat outsiders in het westen soms woedender kunnen zijn over oorlog dan realistisch mag worden geacht; deze mensen kennen niet anders dan berusting, al was het maar uit machteloosheid en overlevingsmentaliteit.
Onvermogen wordt vaak gezien als zwakte en dagelijkse handelingen zijn saai, in onze psychologische realiteit van vechten of vluchten, klikken of scrollen. Misschien zijn mensen in de getoonde omstandigheden beter te vergelijken met muizen, die wanneer mogelijk uit hun hol kruipen om wat resten te knabbelen, en wegschieten naar alle kanten wanneer gevaar dreigt. Vredige muizen, met behoefte aan voedsel en veiligheid, ver weg van de ivoren toren van de nieuwsmedia. De oorlog is wrede hoogmoed, die doelloos vertrapt en verder trekt.
Jan-Kees Verschuure
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 3 december 2020