Nummer achttien (2023)

Regie: Guido van der Werve | 94 minuten | drama | Acteurs: Marguerite de Brauw, Guido Pollemans, Guido van der Werve

Bijna iedere avond gaat de gevierde performance- en videokunstenaar Guido van der Werve een stevig rondje fietsen in standplaats Berlijn. Onderweg wordt de ultrafitte jongeman echter verrast door een opengaande autodeur en wordt daarna in de val geschept door een touringcar. De dokters twijfelen of hij het redt. In ieder geval zal hij alles opnieuw moeten aanleren, van zelfstandig ademen tot lopen. In ‘Nummer achttien’, The Breath of Life, laat de levenskunstenaar zien dat hij er langzaam maar zeker weer bovenop komt. Fysiek dan toch. De worsteling met de angst voor de dood is immers al veel langer aanwezig en is er na het ongeluk niet minder op geworden.

De kurkdroge film betreft zowel in vorm als inhoud bijzondere autofictie, zoals de maker Van der Werve het zelf bestempelt. In een strikte structuur, gebaseerd op een klassieke muzikale compositie, verweeft hij hoe allerlei zaken in zijn leven, van kleine en grote catastrofes in zijn verleden tot kunst en wetenschap en (het) niks tot het ongeluk hebben geleid om hem er vervolgens ook weer overheen te helpen. Bovendien is deze autofictie het achttiende werk van de performance- en videokunstenaar. In al zijn ongemakkelijkheid straalt Van der Werve als het centrum van dit eigenzinnige oeuvre waarin hij worstelt met het bestaan. In ‘Nummer acht: everything is going to be alright’ (2008) loopt hij bijvoorbeeld vijftien meter voor een ijsbreker over een gigantische ijsvlakte uit.

In het herstellende geheugen van de kunstenaar is de vader heel aanwezig, de moeder een neuroot en portretteert hij zijn jongere ik als een buitenbeentje waarvan hij een fantasierijk wapen maakt. Ook huppelt er een alter ego, een meisje van twaalf, in rond. De sfeer van deze autofictie is nog het best te beschrijven als een kruisbestuiving tussen Alex van Warmerdam-films en het burgerlijke Nederland in de romans van Gerard Reve en Arnon Grunberg: verstopt en verstokt. Één van de tien geboden in Van der Werve’s wereld luidt ook: ‘Gelukkig zijn is overrated’.

Het speelse filmdocument is dus geen alledaagse filmbiografie. Het is eerder een milde parodie op dergelijke zelfinnemende ondernemingen. In Van der Werve’s versie komen klassieke zangpartijen met biografische teksten vol zelfspot voorbij. Bovendien lijkt de recreatie van gebeurtenissen in het verleden en heden op Roy Andersson tableaus, inclusief het expressieloos opdreunen van teksten, maar dan in een Nederlands rijtjeshuis in Papendrecht of een Berlijns hipster appartement.

Zonder gêne is ‘Nummer achttien’ een buitenbeentje onder de filmische autobiografieën, maar dat is vooral in vorm en minder in inhoud. Ook Amerikaanse sterren dwepen met het idee dat het afwijken van de norm en zichzelf nooit goed genoeg vinden, in sterke mate hun succes heeft bepaald. Toch weet Van der Werve onder het mom van vervreemdende stijlmiddelen, als een soort Nederlandse Miranda July, deze zonneklare tegenstelling vanuit een iets ander perspectief te laten schitteren en maakt het benieuwd naar de worsteling van nummer negentien.

Roy van Landschoot

Waardering: 3.5

Speciale vertoning: IFFR 2023
Bioscooprelease: 9 maart 2023
DVD- en blu-ray-release: 13 juli 2023