Nuremberg (2000)

Regie: Yves Simoneau | 177 minuten | drama, documentaire | Acteurs: Alec Baldwin, Christopher Plummer, Brian Cox, Jill Hennessy, Max von Sydow, Michael Ironside, Roger Dunn, David McIlwraith, Christopher Shyer, Hrothgar Mathews, Herbert Knaup, Frank Moore, Frank Fontaine, Raymond Cloutier, Bill Corday, Christopher Heyerdahl, Ken Kramer

In deze moedige verfilming van het Neurenberg-proces wordt een accuraat portret geschetst van een belangrijke historische gebeurtenis. De realistische weergave van het proces en de personen, die voor en achter de rechtbank zaten, levert een indrukwekkende miniserie op.

De film levert naast een interessante geschiedenisles ook een spannende, ontroerende prent af. Langzaam en gedetailleerd wordt de totstandkoming van het proces, de spelers en locatie getoond. De kijker ziet het door de oorlog verwoeste stadje uitgroeien tot het decor van de rechtzaak. Intussen worden de gedaagden voorgesteld en rechters benoemd. De mooie kostuums en decors zorgen ervoor dat de mini-serie nergens saai wordt tijdens de wat langzamere scènes.

Gestaag werkt regisseur Yves Simoneau naar het begin van de rechtszaak op. Doordat de kijker steeds meer te weten komt over de hoofdpersonages begint de spanning te stijgen. Dat is erg knap, omdat de afloop van het tribunaal al op voorhand bekend wordt. Het degelijke acteerwerk en de bekende hoofden houden de interesse in het verloop van de film af. Zo ziet de kijker acteurs als Max von Sydow, Christopher Plummer, Alec Baldwin , Michael Ironside en Brian Cox voorbij komen. Von Sydow en Ironside vertolken maar korte rollen, maar het blijft leuk om die bekende hoofden voorbij te zien komen.

De hoofdrol van ‘Nuremberg’ wordt vertolkt door Alec Baldwin. Het spel van Baldwin is degelijk, maar helaas niet bijster sprankelend. Dat manco is te wijten aan zijn personage. Als de Amerikaanse opperrechter Robert Jackson fungeert Baldwin alleen maar als het geweten en de morele verantwoordelijkheid van de winnaars van de oorlog. Baldwins rol is uitermate belangrijk, maar er is geen ruimte voor een sterke karakteruitdieping gereserveerd. Het subplotje waarin Jackson verliefd wordt op zijn secretaresse kan daar ook geen verandering in brengen.

De acteur die werkelijk schittert is de Schot Brian Cox. In een ware tour de force zet hij Nazi-kopstuk Goering neer. Net na alle commotie rond ‘Der Untergang’ waar Hitler als mens werd afgebeeld, is het raar dat die kritiek ook niet tegen deze film gericht was. De weergave van Goering door Cox is erg knap vertolkt. De wrede en gruwelijke misdaden die deze man op zijn geweten had kunnen niet verbergen dat Goering bovenal een mens van vlees en bloed was. Een man die een gezin had en van kinderen hield, een liefdevolle vader en een gewetenloze moordenaar in één. Cox zet deze vreemde tegenstellingen indrukwekkend neer.

Sterker nog, Goering komt op sommige passages zeer sympathiek over. Zijn flamboyante vertoning, het theatrale gevoel voor show en sarcastische humor worden uitstekend gevangen door Cox. Achter de façade van vriendelijkheid schuilt een meestermanipulator die onder de doodstraf uit wil komen. Goering leefde in een eigen wereldje waarin glamour en theater onlosmakelijk mee waren verbonden. Zijn gouden tong en innemende persoonlijkheid hadden veel mensen misleid. Hitler benoemde Goering niet voor niets tot zijn rechterhand. De Schotse karakteracteur vertolkt de manipulatieve en sluwe aard geloofwaardig, zijn rol is werkelijk de meest memorabele prestatie van de film.

Regisseur Simoneau benut het vakmanschap van Cox en geeft hem veel ruimte in de film. Goering staat symbool voor het superioteitsgevoel en koppigheid van de Duitsers vlak na WOII. De bevelen van Hitler werden blindelings opgevolgd en ingevuld zoals de bezetters die goed achtte. Goerings vertrouwen in de juistheid en rechtvaardigheid van ‘de Duitse zaak’ worden achteloos opgevolgd door de overige Nazi’s die terecht staan. Zelfs nadat de gevangenen zijn ontdaan van hun rang, leven de Duitse gevangenen volgens de leger rangorde. Goering als Hitlers rechterhand, geniet dan ook veel status en macht in de gevangenis.

Alleen Albert Speer trekt Goering in twijfel. Speer verpersoonlijkt het berouwvolle geweten van een natie. Acteur Herbert Knaup zet een goede vertolking van Speer neer. Er ontstaat, naarmate het proces vorderde, een tweedeling tussen Goering en Speers volgelingen. Cox portretteert Goerings wisselende emoties, van triomfantelijkheid tot het besef van zijn onvermijdelijke dood, erg naturel.

De krachtmetingen tussen Baldwin en Cox zijn de kracht van de film. De sterke Goering moet emotioneel gebroken worden zodat het moreel van de gevangen gebroken kan worden. Naast nagespeelde scènes van het proces, laat ‘Nuremberg’ ook echte archiefbeelden van de concentratiekampen zien. De beelden werken hartverscheurend en drukken je met de neus op de feiten: deze oorlog mag nooit vergeten worden. Het is moeilijk tot niet voor te stellen hoe onmenselijk het leven in de kampen is geweest. Ga maar na dat je opa of oma deze destructieve en meest perverse kant van de mensheid misschien heeft meegemaakt en het belang van films als deze wordt tastbaar. Indrukwekkende en krachtige film.

Frank v.d. Ven