Nuremberg: Nazis on Trial (2006)
Regie: Paul Bradshaw, Nigel Patterson, Michael Wadding | 180 minuten | drama, documentaire, geschiedenis | Acteurs: Ben Cross, Nathaniel Parker, Robert Pugh, Adam Godley, Colin Stinton, Anthony Valentine, Richard Durden, Tim Woodward, Julian Wadham, Paul Hickey, Rupert Vansittart, Stuart Bunce, Colin Starkey, Paul Brennen, Stuart Milligan
Hermann Göring is Rijksmaarschalk en daarmee de hoogste militair in het Derde Rijk. Zijn trouw aan Hitler is ook na diens zelfmoord intact gebleven. Van zijn mede-beklaagden eist hij dat ze zich net als hij aan hun eed aan de Führer houden. Albert Speer trekt met zijn vernieuwende architectuur de aandacht van Hitler wat resulteert in een hechte vriendschapsrelatie. In Neurenberg verbaast Speer vriend en vijand, of in het geval van Göring beide, door schuld te bekennen aan al het hem ten laste gelegde. Rudolf Hess is in 1941 met een vliegtuig naar Schotland gevlogen om de Britten een vredesvoorstel te doen. Voor hij deze vlucht maakte, was hij de eerste in lijn van opvolging van Hitler, nu slechts een verrader of een ernstig naïef persoon.
Deze miniserie van drie documentaires voor televisie mag gerust teleurstellend genoemd worden. In plaats van de historische beelden voor zich te laten spreken, uitsluitend voorzien van aanvullend commentaar van ooggetuigen en experts, is gekozen voor het onbegrijpelijke stijlmiddel om het merendeel van de gebeurtenissen na te laten spelen. Waarom laat je historische beelden zien en ooggetuigen en experts allerlei uitspraken doen, overigens zonder naamsvermelding of verdere introductie, als je eigenlijk een film wilt maken om een diepgravend psychologisch beeld te schetsen van de hoofdpersonen? Dat het acteerwerk werkelijk abominabel slecht is, helpt ook niet om sympathie te wekken voor deze merkwaardige benadering.
Het resultaat is een serie halfbakken documentaires die vlees noch vis zijn. Het is in ieder geval geen boeiende, dramatische serie waarin de kijker wordt meegesleept met de innerlijke roerselen van de hoofdpersonen. Elke keer als het spannend dreigt te worden in de echte rechtszaal, gaan de oorspronkelijke beelden direct over in een nagebouwd decor met acteurs die niet kunnen tippen aan de historische personen die ze moeten verbeelden. En als historisch exposé deugt het op deze manier ook al niet.
Ook jammer is dat allerlei fascinerende aspecten van het proces slechts terloops ter sprake komen. Zoiets als het vernuftige systeem van vertalen dat hier voor het eerst op deze schaal is ingezet. De beelden van een rechtszaal vol met mensen die koptelefoons dragen om naar het gesprokene in een voor hen bekende taal te kunnen luisteren, zijn tegenwoordig normaal, maar toen een novum. Het zorgde ervoor dat de taalbarrière tussen bijvoorbeeld aanklagers en beklaagden niet bestond, een niet gering voordeel tijdens een proces waarbij de belangen zo groot zijn. Dit terloopse geldt ook voor de enorme internationale media aandacht die het proces heeft gekregen, iets dat nu zo vanzelfsprekend lijkt dat je bijna zou vergeten dat het ooit anders was en een documentaire moet je op een dergelijk belangrijk detail wijzen en wat de gevolgen daarvan waren.
De verdienste van de serie is dat het de spotlight zet op een proces dat historisch gezien ongelooflijk interessant is. Neem alleen al het feit dat het überhaupt plaatsvond en dat er een poging werd gedaan om oorlogsmisdadigers van dit kaliber op een zo eerlijk mogelijke manier te berechten, terwijl de wereld er ook begrip voor had gehad als ze gewoon tegen de muur waren gezet. En ook de aandacht voor intrigerende vraagstukken als: wist Hermann Göring wel of niet precies wat er in de concentratiekampen had plaatsgevonden, was Rudolf Hess echt een simulant of was er meer aan de hand en heeft Albert Speer de wereld met succes een rad voor ogen gedraaid door zich als een nazi met fatsoen te presenteren? Zoveel intrigerende vragen, daardoor extra jammer van dat rare jasje.
Diana Tjin-A Cheong