Ocaso (2010)
Regie: Théo Court | 78 minuten | documentaire| Met: Álvaro Bustamante, Rafael Vazquez, Nano Vázquez
Net als in het recente ‘La nana’, eveneens een Chileense productie, staat in ‘Ocaso’ (2010) het leven van een dienstbode centraal. In beide films krijgt de kijker de dagelijkse bezigheden van een bij hun baas inwonende hulp in de huishouding te zien. Maar ondanks het gelijke uitgangspunt kunnen de twee films niet meer van elkaar verschillen dan ze nu doen. In ‘La nana’ is het de meid Raquel, die na jarenlange trouwe dienst zich geconfronteerd ziet met jaloerse gevoelens en het idee dat ze overtollig is. In ‘Ocaso’ is er ook sprake van overbodigheid. ‘La nana’ is droogkomisch, vlot en weet zich langzaam maar zeker onder de huid van de kijker vast te klemmen. De met ‘Ocaso’ debuterende Théo Court – fotograaf van beroep – heeft een trage, zware film gemaakt over een bijna bejaarde butler, een film waarin de kijker flink wat moet investeren om er bevrediging uit te halen.
De hoofdpersoon van ‘Ocaso’ is een oude man, die bedaard en schijnbaar emotieloos zijn dagelijkse taken vervult. Die werkzaamheden variëren van hout sprokkelen, vuur aanmaken, eten tot wat onbestemd rondschuifelen in de grote, boerderij (die overigens van de overgrootvader van de regisseur is) of door de verwilderde tuin die het landhuis omringt. In eerste instantie is het niet eens duidelijk dat hij butler is, pas wanneer we hem in een scène met zijn baas gadeslaan, begint er iets te dagen. In ‘Ocaso’ is de beeldtaal vele malen belangrijker is dan de gesprekken. De tekst van de dialogen past met gemak op een A4-tje, waarbij het grootste gedeelte wordt opgeslokt door een monoloog van de baas van de butler.
De filmmaker laat ons de hoofdpersoon nauwelijks zien, hij wordt vaak van achteren gefilmd, in lange statische shots, waarbij de camera op afstand blijft en de butler regelmatig uit het beeld verdwijnt. Dat heeft als resultaat dat je gedwongen wordt een kleine tachtig minuten mee te leven met iemand die je daarna op straat niet eens zou herkennen. De kijker wil zich het lot van de hoofdpersoon graag aantrekken, maar de in Chili geboren Court maakt het hem of haar niet makkelijk. Doordat de empathie voor de hoofdpersoon uit de tenen van de kijker getrokken moet worden, loopt de Chileen het risico dat zijn publiek teleurgesteld afhaakt.
Voor wie dat niet doet, blijft er alleen de prachtige cinematografie over. Het is overduidelijk wat Courts werkelijke ambacht is en hij laat cameraman Mauro Herce de kijker verwennen met sprookjesachtige scènes in de tuin, die door de combinatie van mist en zonlicht een bijna gouden gloed krijgt. De filmfragmenten in de weelderige tuin staan in schril contrast met de donkere, sombere beelden die in huis zijn gefilmd. En uiteraard mag je je fantasie laten werken: wat gaat er door de butler heen? Wat vindt hij van de opknapbeurt die zijn thuis ondergaat? Ziet hij zijn toekomst net zo somber in als de kijker dat doet? Wat weer voor de afstandelijke aanpak van Court pleit, is dat ‘Ocaso’ nooit geregisseerd of gestileerd aanvoelt: de kijker voelt zich weliswaar een buitenstaander, maar heeft niet het idee naar een in scène gezet verhaal te kijken. Het gegeven dat er talloze onvertelde verhalen als die van Rafaël zijn maakt het inlevingsvermogen wel wat groter. Toch was het prettiger geweest als juist dit specifieke verhaal de kijker meer wist te raken.
Monica Meijer
Waardering: 2.5
Bioscooprelease: 4 augustus 2011