Oliver Sacks: His Own Life (2019)

Regie: Ric Burns | 94 minuten | documentaire, biografie | Met: Oliver Sacks, Roberto Calasso, Temple Grandin, Kate Edgar, Shane Fistell, Atul Gawande, Temple Grandin, Lowell Handler, Bill Hayes, Mark Homonoff, Anna Horovitz, Eric Kandel, Christof Koch, Robert Krulwich, Jonathan Miller, Rachel Miller, Isabelle Rapin, Jonathan Sacks, Anil Seth, Steve Silberman, Robert Silvers, Paul Theroux, Lawrence Weschler, Max Whitby

Met grote regelmaat worden over ons kijkers (auto-)biografische documentaires uitgerold van beroemde wereldburgers. De eerste journalistieke reflex is altijd: wie zit hierachter, was het geautoriseerd? Je gaat in de rationele modus, in tegenstelling tot regulier filmbezoek, waarbij ondergetekende zich liefst zo onbevangen mogelijk laat verrassen.

Zeker wanneer sprake is van een neuroloog als Oliver Sacks, wiens leven sterk verweven was met zijn werk, is een dergelijke kritische houding wenselijk. Afijn, eerst de feiten. ‘Oliver Sacks: His Own Life’ is uit 2019 terwijl Sacks in 2015 overleed. Maker Ric Burns is een antropoloog met enkele TV-docu’s op zijn naam, onder meer over de Civil War en de Mayflower Pilgrims.

OK dan, fronsen wij. De eerste tonen en beelden geven indruk van een ode, aan een man die niet per definitie sympathie oproept. Sacks’ ontluikende homoseksualiteit wordt in weinig omfloerst taalgebruik uit de doeken gedaan. Geen gemakkelijke adolescentie moet dat zijn geweest, in het Engeland van de jaren 50, en dan waren zijn Joodse ouders ook nog eens gevlucht voor de nazi’s.

Alle respect natuurlijk, maar het leeglopen van Sacks – dat wordt gepresenteerd als een unieke mogelijkheid voor een documentairemaker, irriteert. Het is bovendien geen uniek verhaal, want in 2015 verschijnt al een biografie van de man, van ‘goede vriend’ Lawrence Wreschler. Terug naar de irritatie: focus op persoon in plaats van werk moet meerwaarde hebben, en vereist enige distantie en auteurschap van de maker.

Burns laat de flamboyante Sacks glorievol paraderen langs tevreden patiënten en mede-beroemdheden. Het potentieel ontroerende en zeker interessante levensverhaal van Sacks gaat schuil achter ijdel struikgewas, al geeft Burns de indruk netjes te maaien. Conclusie: Sacks laat de documentairemaker achter met het beeld dat hij van zichzelf wil presenteren.

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 3

Bioscooprelease: 12 augustus 2021