On Chesil Beach (2017)

Regie: Dominic Cooke | 110 minuten | drama | Acteurs: Saoirse Ronan, Billy Howle, Anne-Marie Duff, Emily Watson, Adrian Scarborough, Mia Burgess, Anna Burgess, Bebe Cave, Samuel West, John Ramm, Barney Iley, Mark Donald, Imogen Daines, Molly Miles, Victoria Hamnett, Marianne Cecil, Martin Bassindale, Daniel Boyd, Oliver Johnstone, Philip Labey

Tot halverwege de jaren tachtig stond de Britse auteur Ian McEwan te boek als Ian Macabre. De eerste romans die hij uitbracht – ‘The Cement Garden’ en ‘The Comfort of Strangers’ – waren namelijk nogal duister van toon. Om een breder publiek te kunnen aanspreken, besloot hij zich een andere stijl aan te meten. Enkele van de vaste thema’s in zijn werk werden de speling van het (nood)lot en angsten die de maatschappij ons oplegt. Hij werd een meester in het scheppen van extreme situaties waarin de hoofdpersonen van zijn boeken terechtkomen. Door een speling van het lot zal hun leven nooit meer hetzelfde zijn. De thematiek leent zich uitstekend voor verhalen die het op film ook heel goed doen, en dus werd McEwan een van de meest verfilmde hedendaagse auteurs. Onder meer ‘The Cement Garden’ (1993), ‘The Innocent’ (1993), ‘Enduring Love’ (2004) en het veelgeprezen ‘Atonement’ (2007) zijn van de hand van McEwan. In 2017 verschenen maar liefst twee boekverfilmingen van McEwan: ‘The Children Act’ en ‘On Chesil Beach’. Van die laatste film schreef de Britse auteur zelf het scenario, iets wat hij sinds ‘The Innocent niet meer gedaan had.

‘On Chesil Beach’ analyseert de relatie tussen een man en een vrouw, die worstelen met het fysieke aspect van hun verbintenis. Edward (Billy Howle) en Florence (Saoirse Ronan) zijn nog zo bleu als het maar kan als ze met elkaar in het huwelijk treden. Maar de wetenschap dat er een huwelijksnacht volgt, hangt als een donkere wolk boven de twee jonge geliefden. Want de twee zijn onwetend, onzeker, onervaren en ongemakkelijk over seks en hun eigen én elkaars lichaam. En waar dat zich bij Edward uit in gretige frustratie, krimpt Florence ineen van angst. Maar er wordt nou eenmaal van hen verwacht dat ze die huwelijksnacht gaan beleven… Om het verhaal in de juiste context te plaatsen: het is 1962 en we staan aan de vooravond van de seksuele revolutie. Maar Edward en Florence lijken vastgenageld te zijn in de stijve jaren vijftig. Het huwelijk is in deze tijd een waar instituut en de verwachtingen van de maatschappij hebben grote consequenties voor jongeren.

Aan de hand van flashbacks leren we Edward en Florence beter kennen. Zo zien we hoe ze elkaar voor het eerst ontmoetten, en dat het liefde op het eerste gezicht is. Beiden zijn net afgestudeerd: Florence is een groot muzikaal talent en Edward rondde een studie geschiedenis af. Ze komen uit heel verschillende milieus: hij is van eenvoudige komaf, met een hardwerkende leerkracht (Adrian Scarborough) als vader en een geniale moeder (Anne-Marie Duff) die door een noodlottig ongeval ernstig hersenletsel opgelopen heeft. Zij komt uit een welgestelde familie; haar vader (Samuel West) is eigenaar van een fabriek en haar hautaine moeder (Emily Watson) vindt Edward eigenlijk te min voor haar dochter. Maar Florence en Edward houden nu eenmaal van elkaar, dat staat buiten kijf. En dus komt er een huwelijk. Maar in de aanloop naar de zo gevreesde huwelijksnacht komen er onverwerkte emoties en gebeurtenissen, hardnekkige onzekerheden en onuitgesproken taboes naar boven die het fysieke contact ernstig in de weg staan.

‘On Chesil Beach’ is een onderkoelde, gereserveerde en heel brave (soms zelfs een beetje truttige) film die grotendeels trouw blijft aan de roman, die volgens McEwan delicaat en intiem is. Waarom hij besloten heeft voor de film een slotakkoord te bedenken dat zich 45 jaar later afspeelt, en in die laatste tien minuten ook nog eens volledig losgaat met het geforceerde melodrama dat hij in de honderd minuten ervoor zo vakkundig had omzeild, mag een raadsel heten. Feit is dat die laatste tien minuten – op het schitterende allerlaatste shot na – afbreuk doet aan de film als geheel. En dan hebben we het nog niet eens gehad over het gekunstelde ouder maken van de hoofdrolspelers. Dominic Cooke, een gerenommeerde Britse theaterregisseur, maakt met ‘On Chesil Beach’ zijn speelfilmdebuut (eerder waren ook Sam Mendes en Ang Lee in beeld) en bewijst goed met acteurs uit de voeten te kunnen. Ronan en Howle (en in mindere mate ook het geweldige arsenaal aan bijrolacteurs) houden zich uitstekend staande en weten feilloos en subtiel het ongemak uit te drukken dat hun personages ervaren, maar kunnen niet voorkomen dat de aandacht van de kijker regelmatig verslapt. Komt het door de wat al te keurige toon, de overdaad aan flashbacks of het kabbelende tempo, of een combinatie daarvan dat ‘On Chesil Beach’ niet zo beklemmend is als we hadden gehoopt?

Mooi om naar te kijken is het allemaal wel. Cooke weet de tijdsgeest knap te vangen en door de juiste belichting te gebruiken, wanen we ons daadwerkelijk aan het begin van de jaren zestig. Hier en daar trakteert hij ons op een prachtig shot of een kleine, innemende scène waarin met name het talent van Ronan komt bovendrijven. Maar overal heerst het gevoel van lichte teleurstelling. De verwachtingen zijn nu eenmaal hooggespannen rond een boekverfilming van McEwan en ‘On Chesil Beach’ kan deze niet waarmaken.

Patricia Smagge

Waardering: 3

Bioscooprelease: 28 juni 2018
DVD-release: 18 december 2018