On the Basis of Sex (2018)
Regie: Mimi Leder | 120 minuten | drama, biografie | Acteurs: Felicity Jones, Armie Hammer, Justin Theroux, Sam Waterston, Kathy Bates, Cailee Spaeny, Jack Reynor, Stephen Root, Chris Mulkey, Gary Werntz, Francis X. McCarthy, Ben Carlson, Ronald Guttman, Wendy Crewson, John Ralston
In rechtse kringen in de VS kunnen ze haar bloed wel drinken, maar bij studenten is Ruth Bader Ginsburg een soort superheldin. Ze lopen met T-shirts rond met teksten als ‘You Can’t Spell Truth Without Ruth’ en delen de meest prikkelende van haar uitspraken via social media. Voor wie haar niet kent: Ginsburg is een Amerikaanse juriste die sinds 1993 een van de negen rechters is in het Hooggerechtshof van de Verenigde Staten. Ze was daarmee pas de tweede vrouw in de geschiedenis die het zover schopte. Ginsburg heeft er haar levenswerk van gemaakt om discriminatie op basis van geslacht uit te bannen uit de Amerikaanse wetgeving. Dat dat geen eenvoudige klus was, aangezien ze opgroeide in een tijd waarin zo’n beetje het enige recht van de vrouw het aanrecht was, is een van de redenen waarom Ginsburgs levensverhaal zo interessant is voor filmmakers. In Hollywood is men sowieso al dol op de eenling die zich opricht en ten strijde trekt tegen de gevestigde orde, en als die eenling dan ook nog eens een inmiddels 86-jarig, piepklein vief vrouwtje is (zoals we zagen in de geslaagde documentaire ‘RBG’ uit 2018) dan kunnen we ons heel goed voorstellen dat een biografische film over het leven van Ruth Bader Ginsburg al sinds 2013 in de pijplijn zat. Zo’n vier jaar lang leek het erop dat Nathalie Portman de hoofdrol op zich zou nemen, maar omdat er maar geen schot in de zaak kwam haakte zij af. En dus zien we niet haar maar de Britse Felicity Jones als Ruth Bader Ginsburg in de film ‘On the Basis of Sex’ (2018).
De film, van regisseur Mimi Leder (die na onder anderen ‘The Peacemaker’ (1997), ‘Deep Impact’ (1998) en ‘Pay It Forward’ (2000) achttien jaar lang films links liet liggen om zich op televisiewerk te richten), begint in 1956 als Ruth haar rechtenstudie begint op Harvard Law School. Als één van slechts negen vrouwen tussen maar liefst 500 mannen heeft ze het niet gemakkelijk. Ze wordt negeert als ze haar vinger in de lucht steekt om antwoord te geven op een vraag en decaan Erwin Griswold (Sam Waterston) vraagt haar plompverloren waarom ze de plek inneemt waar ook een man had kunnen zitten. Gelukkig heeft ze in Marty (Armie Hammer) een bijzonder begripvolle man, die haar onvoorwaardelijk steunt. Maar het noodlot slaat toe wanneer Marty ernstig ziek wordt en zijn nog jonge leven aan een zijden draadje komt te hangen. Terwijl hij zware bestralingen ondergaat, volgt Ruth naast haar eigen ook zíjn klassen (Marty zit een jaar boven haar) én draagt zorg voor hun tweejarige dochter. Gelukkig komt hij er bovenop en nadat hij zijn studie heeft afgerond (specialisatie: belastingrecht) krijgt hij een baan aangeboden in New York. Ruth en Jane verhuizen met hem mee. Ruth had gehoopt haar beurs van Harvard te kunnen meenemen naar Columbia, om daar haar studie af te ronden, maar daar steekt Griswold een stokje voor. Ze laat zich echter niet van de wijs brengen en rondt haar studie in New York af. Een baan vinden als advocaat blijkt echter geen sinecure voor een vrouw anno 1959, of je nou de beste van de klas was of niet. De reeks afwijzingen is bijzonder frustrerend, dus gaat ze maar aan de slag als professor in rechten op Rutgers Law School, waar ze de studenten ‘Genderdiscriminatie in de wetgeving’ onderwijst.
We maken een sprong in de tijd naar 1970, de tijd waarin de Afro-Amerikaanse burgerrechtenbeweging zich luid en duidelijk laat horen. Kan de strijd voor vrouwenrechten hierbij aanhaken? Het is Marty die Ruth wijst op de zaak van Charles Moritz (Chris Mulkey), een alleenstaande man die een verpleegkundige moest huren om voor zijn zieke moeder te zorgen, zodat hij zelf kon blijven werken. De kosten hiervoor mag hij echter niet van de belasting aftrekken omdat deze instantie hem (als ongehuwde man zijnde) niet erkend als rechthebbende. Omgekeerde discriminatie op basis van geslacht dus. Ruth ruikt haar kans en schakelt de ACLU (American Civil Liberties Union) in om haar te ondersteunen, maar Mel Wulf (Justin Theroux) van die organisatie heeft er weinig fiducie in. Pas wanneer Dorothy Kenyon (Kathy Bates), een mastodont op het gebied van burgerrechtenadvocatuur en een idool van Ruth, zich ermee gaat bemoeien, begint de zaak rond Moritz ergens op te lijken.
Het scenario van ‘On the Basis of Sex’ werd geschreven door nieuwkomer Daniel Stiepleman, niet geheel toevallig een neef van de echte Ruth Bader Ginsburg (die zelf aan het eind ook nog opduikt in een cameo). Je kunt er dan ook van uitgaan dat mevrouw Ginsburg zelf ook haar goedkeuring heeft gegeven. De film is oerdegelijk en volgt het geijkte pad en dat is eigenlijk ook meteen het grootste probleem van ‘On the Basis of Sex’: deze film is zo braaf en kleurt zo netjes binnen de lijntjes dat het saai wordt. Dat heeft niet zozeer te maken met de van zichzelf nogal droge kost van wetten, regelgeving, jurisprudentie en precedenten, want daarmee houden Stiepleman en Leder zich gelukkig in. De saaiheid zit hem vooral in de prozaïsche aanpak, de sobere manier van spelen van Jones en de ernst waarmee een en ander gebracht wordt. Haar werk is Ruth Bader Ginsburg ernst, dat mag duidelijk zijn. In ‘RBG’ zagen we echter ook een andere kant van haar persoonlijkheid: wat humoristische en ondeugende trekjes. Die worden in deze biopic node gemist. Hammer krijgt wat meer ruimte om wat sjeu toe te voegen aan zijn rol en straalt meer dan Jones (ook al heeft hij niet de charme die de echte Marty Ginsburg had). De rest van de cast is degelijk, al steken er twee namen bovenuit. Kathy Bates heeft maar een kleine rol, maar benut die paar minuten in beeld optimaal. Ook de jonge Cailee Spaeny valt op in de rol van de pittige tienerdochter Jane, die de toekomstige generatie vertegenwoordigd voor wie Ruth het allemaal doet. Zij zal opgroeien in een wereld waarin meisjes kunnen worden wat ze willen en een vuist kunnen maken in een door mannen overheerste wereld.
‘On the Basis of Sex’ is een degelijke biografie die wel erg braafjes de regels van het genre volgt. Jones speelt haar rol zeer serieus, waardoor weinig ruimte overblijft voor luchtige momenten. Ook ontbreekt er een angel, een prikkel die de spanningsboog vasthoudt. Natuurlijk werken we toe naar een overwinningsspeech (het staat immers allemaal in de geschiedenisboeken), en die weet ons best te raken. Maar als je echt meer wilt weten over Ruth en Marty, kun je beter de documentaire ‘RBG’ kijken.
Patricia Smagge
Waardering: 2.5
Bioscooprelease: 7 maart 2019
DVD-release: 18 september 2019