Onder de oppervlakte (2015)

Regie: Digna Sinke | 90 minuten | documentaire

Van de Zeeuwse eilanden komt doorgaans niet zoveel nieuws, en als het komt dan wordt Zeeland meestal als vakantiegebied of als speelterrein van machtige havenburen afgeschilderd. Dat laatste is het geval in de discussie over de ontpoldering van de Zeeuws-Vlaamse Hedwigepolder, een onderwerp dat simpel beschouwd in Zeeland vooral het hart raakt, in de Antwerpse haven de portemonnee en in Den Haag electorale overwegingen. Dit wisten we, en deze documentaire van de oorspronkelijk Zeeuwse Digna Sinke (‘Tiengemeten’; ‘Belle van Zuylen’), wroet nog dieper in de klei. Mooi vinden wij dat, want het besluitvormingsproces over natuurcompensatie en verdieping van de Westerschelde – al sinds de Belgische onafhankelijkheid in 1839 een door Nederland en België gezamenlijk beheerd gebied, is meer waard dan pakweg 45 minuten op de buis.

Ingewikkeld? Zeker, maar actueel genoeg om waardevol te zijn voor de afwikkeling van de discussie. Want die Hedwigepolder – Nederlands grensgebied met Belgische belangen, ligt er nog steeds, terwijl ontpoldering volgens bilaterale afspraken een hamerstuk zou moeten zijn. Sinke maakt met ‘Onder de oppervlakte’ een gedegen documentaire die zo op tv kan, en liefst in herhaling. Pratende hoofden die heel wat te vertellen hebben en dat ook doen (o.a. Cees Veerman, Henk Bleker), poëtische bespiegelingen over het belang van ontpoldering voor het ecosysteem, vriendelijke Vlamingen die toch niet zo geduldig blijken als het Nederlandse papier, weifelende gezagsdragers die niet willen praten (Jan Peter Balkenende, Gerda Verburg), een nuchtere vogelbeschermer, een woedende grondbezitter: Sinke covert het allemaal.

Het mooie van deze even scherpe als beschouwelijke documentaire is dat je iedereen gelooft en begrijpt, ieders zwakke kanten te zien krijgt en dan ook nog een voice-over van een documentairemaakster mag aanhoren die begaan is maar het ook niet weet. Net als wij trouwens, maar we begrijpen de situatie wel een stuk beter. De Haagse politiek blijkt onnavolgbaar in haar besluitvorming, en verantwoordelijken verdwijnen even snel als de vloed op de Schelde-oevers; te snel om een sleutelrol te hebben, al is dat in het geval van voormalig staatssecretaris Bleker maar beter ook, zo blijkt. Voormalig premier Balkenende trekt het dossier op een gegeven moment naar zich toe, maar laat het ook in ambtelijk drijfzand verzinken. Hoezeer diplomatieke Vlamingen, sympathieke provinciale bestuurders en polderende partners ook hun best doen, Den Haag kent maar één credo als het gaat om de Hedwigepolder: ‘Na ons de zondvloed’.

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 4