Oogverblindend (2009)

Regie: Cyrus Frisch | 90 minuten | drama | Acteurs: Georgina Verbaan, Rutger Hauer

Cyrus Frisch maakt geen films voor de grote massa. Je moet er van houden, net zoals er bijvoorbeeld mensen zijn die zichzelf helemaal vol tatoeëren en die vervolgens vol afgrijzen nagekeken worden door personen die niet begrijpen wat daar nu mooi aan is. Frisch staat er om bekend vaak de grenzen op te zoeken van wat de kijker nog boeiend vindt. Het lijkt er dan ook op dat hij films vooral voor zichzelf maakt, niet gedwongen door wat de markt voorschrijft.

‘Oogverblindend’ werd door de Nederlandse filmmaker eerst in het theater gebracht, omdat hij wilde testen of de dialoog wel goed genoeg zou zijn om het publiek te boeien. Hij castte Georgina Verbaan, die hij ook in de film wilde, voor de hoofdrol in dit toneelstuk. Een destijds opmerkelijke keuze, die echter wonderlijk goed uitpakte: zij verraste iedereen met haar overtuigende spel en liet zien dat ze daadwerkelijk kan acteren. Gelukkig is Georgina in de film weer van de partij. Hoewel de actrice pas later in de film in beeld komt (en zelfs dan nog niet vaak), weet ze zoveel gevoel in haar stem te leggen, dat de kijker helemaal meegevoerd wordt op die emoties.

Want emotioneel is het. De vorm waarin Cyrus Frisch het verhaal gegoten heeft (het beeld gaat regelmatig op zwart, zeker de eerste veertig minuten, overige opnamen zijn grofkorrelig, onscherp, door een ruit of in een spiegel gefilmd) doet er op een gegeven moment niet meer toe: de geschiedenis die verteld wordt raakt je, sleept je mee, trekt je in een andere wereld waar de personages voor je gaan leven. Dat is wat film moet doen, en dat is wat Cyrus Frisch heeft begrepen. En gelukkig bezit hij ook het vermogen dat te doen. De beelden versterken soms het verhaal dat geschetst wordt, maar veel vaker vormen de dialogen een hele andere film die zich niet letterlijk voor de ogen van de kijker afspeelt, maar in het hoofd. Dat is niet knap, dat is briljant.

De filmmaker vraagt veel van zijn kijker, maar deze inspanning verdient zich dubbel en dwars terug. IJzersterke prestaties van Georgina Verbaan en Rutger Hauer (wat fijn dat hij zijn medewerking toezegde, de eerste hoofdrol van de acteur in een Nederlandse productie sinds ‘Grijpstra & de Gier’), die met minimale middelen (in het geval van Rutger Hauer slechts zijn stem) van respectievelijk Kyra en Bruno erin slagen hele geloofwaardige karakter neer te zetten, om wie je niet alleen gaat geven maar die je ook begrijpt. Want het is best confronterend: die discussie. Er worden thema’s aangekaart waar ieder mens mee te maken heeft, waar misschien lang niet iedereen regelmatig over nadenkt, in ieder geval niet zoals Kyra en Bruno dat doen, maar waar eigenlijk best meer over gediscussieerd mag worden.

Het zijn thema’s die Cyrus Frisch in meer van zijn films aansnijdt: de mate van sociale betrokkenheid. In ‘Oogverblindend’ zien we dat op een individueel niveau (een zwerver die letterlijk gek wordt van de kou) maar ook grootschalig (de vuile oorlog in Argentinië, waarin talloze mensen gewoon ‘verdwenen’). Een film die prikkelt, inspireert, ontroert, kortom: die iets met je doet. De boodschap? Niet wegkijken voor het leed dat zich voor je ogen afspeelt. Boodschap van deze recensie? Gaat dat zien, behalve als je liever niet aan het denken wordt gezet en alleen maar vermaakt wil worden.

Monica Meijer

Waardering: 4

Bioscooprelease: 27 augustus 2009
VOD-release: 1 maart 2023 (Vimeo on Demand)