Op hoop van zegen (1986)

Regie: Guido Pieters | 100 minuten | drama | Acteurs: Kitty Courbois, Danny de Munck, Renée Soutendijk, Huub Stapel, Rijk de Gooyer, Willeke van Ammelrooy, Tamar van den Dop, Lex Goudsmit, Albert Mol, Ramses Shaffy, Dorijn Curvers, Leen Jongewaard, Ellen Veger, Luc Lutz, Suze Bosch, Babs Sombogaart, Herman Kortekaas, Lettie Oosthoek, Ellen Röhrman, Jolanda van IJken, Edmond Classen, Jaap Stobbe, Hans Beijer, Niek Pancras, Remco van Dijk, Henrico Traas, Fedor Limperg    

Ook Nederland kent zijn klassiekers. Het toneelstuk ‘Op hoop van zegen’ van Herman Heijermans is er zo een. Het tragische verhaal van de schippersweduwe Kniertje en haar zoons Barend en Geert, is inmiddels al vijf maal verfilmd. De laatste verfilming dateert van 1986, onder regie van Guido Pieters en met opkomend sterretje Danny de Munck als hoofdrolspeler.

Het resultaat is op zijn zachtst gezegd wisselvallig. Die wisselvalligheid zit hem voor een deel in het acteren. Niet alle acteurs zijn even getalenteerd en sommige die dat wel zijn, acteren voor de camera alsof ze op het toneel staan. Zo staat tegenover het naturel van Renée Soutendijk en Huub Stapel het iets te zwaar aangezette acteren van Ramses Shaffy en Kitty Courbois. De jonge Danny de Munck en Tamar van den Dop komen niet veel verder dan goedbedoeld schooltoneel terwijl oudgediende Luc Lutz er helemaal een potje van maakt. Gedeeltelijk hangt dat matig acteren ook samen met de dialogen, die vaak iets oubolligs hebben.

Al even wisselvallig is de begeleidende muziek. Rogier van Otterloo zorgde voor een monumentale score met een steeds terugkerend thema als melancholieke profetie. Maar halverwege de film worden we vergast op een misplaatste smartlap van het duo Fluitsma en Van Thijn, een smartlap waarvan het beluisteren je een stevig trauma kan bezorgen. Misschien was het de bedoeling om hier een hit mee te scoren – in navolging van De Munck’s succesnummer uit Ciske de Rat – maar dat is begrijpelijkerwijs niet gelukt.

De fotografie van ‘Op hoop van zegen’ is dan weer voor honderd procent geslaagd. De luchten, zeegezichten en interieurs doen meerdere malen denken aan de meesters van de Hollandse schilderkunst. Het probleem is wel dat tegenover dat visueel realisme een kneuterige samenleving wordt gepresenteerd die alleen in oude boekjes is terug te vinden maar in werkelijkheid nooit heeft bestaan. Het Aap-Noot-Mies-gehalte is zodoende veel te hoog en vloekt enorm met het sociaal-realistisch drama dat hier wordt gepresenteerd.

Al met al is deze adaptatie van ‘Op hoop van zegen’ bepaald geen zeewaardig geval geworden. Maar aangezien het toneelstuk nog altijd niet aan kracht of relevantie heeft ingeboet, kunnen we rustig wachten op een volgende verfilming. En als driemaal scheepsrecht is, zitten we met zesmaal natuurlijk helemaal gebeiteld.

Henny Wouters

Waardering: 2

Bioscooprelease: 7 augustus 1986