Organ (1996)

Regie: Kei Fujiwara | 105 minuten | science fiction, horror | Acteurs: Kei Fujiwara, Kimihiko Hasegawa, Natsuyo Kanahama, Kenji Nasa, Ryu Okubo, Tojima Shozo, Shun Sugata

‘Filosofische bespiegelingen op de bodem van de maatschappij’

De gevolgen van technologische ontwikkeling voor de menselijke identiteit zijn veelvuldig besproken binnen de cyberpunk en waar deze stroming ons een toekomstbeeld presenteert van mechanica en computerchips, daar laat ‘Organ’ ons de toekomst zien door de ogen van een natuurkundige. Het fenomeen biopunk werd geboren.

‘Organ’ valt direct met de deur in huis. In een verwarrende openingsscène zien we flitsen van bizarre experimenten en ongekende wreedheid en worden we direct met onze neus op het nihilistische karakter van de film gedrukt. ‘Organ’ is een film die doet denken aan een kelder: vochtig, klam, stinkend en bovenal met een sfeer van verrotting. Het is een sfeer die de film van begin tot eind met zich meedraagt en die zich als napalm aan de huid vastkleeft.

Wat ‘Organ’ zo ondraaglijk maakt is dat de film gehuld is in zwarttinten. De mensheid is kwaadaardig en er wordt geen ruimte gelaten voor relativering rondom deze stelling. De film speelt zich af in de krochten van de mensheid, waar verdorvenheid regeert. Zelfs de held van het verhaal, de ontslagen agent Numata die op zoek is naar zijn verdwenen partner, leeft op de bodem van de maatschappij en laat zich leiden door zijn wraakgevoelens. Alhoewel Numata door zijn slachtofferrol nog de meeste sympathie opwekt, kan men zich niet aan het gevoel onttrekken dat ook hij zijn leven onnodig heeft vertroebeld en hij bovenal een egoïst is door zijn gezin in de steek te laten.

‘Organ’ plaatst zich met dit nihilistische wereldbeeld op één lijn met films als ‘All Night Long’ of ‘Men Behind the Sun’, maar laat een minder groot trauma achter. Door de lichtelijk futuristische setting en de toevoeging van fantastische elementen ontsnapt ‘Organ’ aan de harde realiteit van voorgenoemde films en kan het verhaal gemakkelijker als fictie worden afgedaan.

Het is dan ook niet zozeer als rauw portret van de maatschappij dat de film weet te overtuigen. Het zijn de biopunk elementen die de film karakter geven. De film presenteert ons vele mutaties van het menselijk lichaam met de plantenwereld en doet daarmee sterk denken aan een biologische tegenhanger van David Cronenberg. Niet in de laatste plaats door de prima electronische muziek die de film zijn futuristische sfeer versterkt. Net als in Cronenberg staat voor Fujiwara het verlies van controle over het eigen lichaam centraal en behandelt de film de vraag welke gevolgen dit kan hebben voor ons idee van identiteit. Alhoewel de film ons enkele bizarre scheppingen weet voor te leggen, blijft de discussie beperkt tot het tonen van deze verontrustende beelden en is de thematiek eerder een aardig concept dan een goed uitgewerkte theorie.

‘Organ’ is een film die het allereerst moet hebben van visuele impact en pas in tweede instantie van logica. Dat neemt echter niet weg dat het verhaal en de thematiek nogal gehaast overkomen. Fujiwara wil te snel vertellen en struikelt daarbij over zijn eigen verhaal. Pas tegen het einde van de film wordt het duidelijk waar het allemaal over ging en dat betekent dat je gedurende de film vaker bezig bent het verhaal in elkaar te puzzelen dan het daadwerkelijk te volgen.

Daarnaast mag gezegd worden dat de film te lang is. Door Fujiwara’s warrige stijl van vertellen wordt het geduld van de kijker op de proef gesteld en bijna twee uur puzzelen blijkt teveel gevraagd, zeker met zo’n vreemd onderwerp. Doordat Fujiwara vergeet zijn karakters te introduceren of de situatie uit te leggen gaan sommige scènes al vlug vervelen, omdat het niet geheel duidelijk is waar het over gaat. Door het gebrek aan context binnen de scènes is ‘Organ’ vooral een fragmentarisch sfeerbeeld geworden dat desalniettemin weet te shockeren en fascineren tegelijkertijd, want hoe sadistisch de scènes soms ook uit de hoek komen, de film weet te vermaken met zijn vreemde karakters en bizarre creaties.

Had Fujiwara beter nagedacht over zijn narratief en zijn thematiek rondom het menselijk lichaam sterker uitgewerkt dan had de film zich wellicht kunnen meten met het werk van Cronenberg. Nu blijft het vooral een imitatie, zij het een hele goede.

Sander Colin