Origin (2023)

Regie: Ava DuVernay | 141 minuten | drama, geschiedenis | Acteurs: Aunjanue Ellis-Taylor, Jon Bernthal, Niecy Nash, Emily Yancy, Finn Wittrock, Victoria Pedretti, Jasmine Cephas Jones, Isha Blaaker, Vera Farmiga, Audra McDonald, Connie Nielsen, Blair Underwood, Nick Offerman, Stephanie March, Myles Frost, Suraj Yengde, Donna Mills, Jordan Lloyd, Franz Hartwig, Daniel Lommatzsch

‘Origin’ is de gedramatiseerde totstandkoming van het boek ‘Caste: The Origins of Our Discontents’. In deze film, waar fictie en non-fictie verweven zijn, zetten schrijver en regisseur Ava DuVernay en schrijver Isabel Wilkerson met dikke rode stift een belangrijke kanttekening bij de immense hoop onrecht en ongelijkheid die we te klakkeloos wegzetten als racisme. Want natuurlijk bestaat racisme en de zwarte Amerikaan heeft er inderdaad bijna dagelijks mee te maken. Maar racisme is de huid, de buitenkant, en een kastenstelsel is het skelet, dat wat er van binnen zit, diepgeworteld is en de boel staande houdt. ‘Origin’ is persoonlijk voor Wilkerson en DuVernay, maar het zal ook persoonlijk voelen voor die mensen, dan wel hun voorouders, die lijden onder onderdrukking. Daardoor is dit ook een film met een boodschap. Alleen nog beter dan de boodschap, brengt deze film een gevoel over.

Nadat Treyvon Martin (Myles Frost) wordt doodgeschoten vraagt een bevriende hoofdredacteur aan Isabel Wilkerson (Aunjanue Ellis-Taylor) om haar mening te geven, maar de Pulitzer Prize-winnares schrijft eigenlijk niet meer in opdracht van kranten of bladen. Bovendien wil Isabel zich voorlopig richten op de zorg voor haar zieke moeder (Emily Yancy). Ondanks dat ze niet geïnteresseerd lijkt in het schrijven van een opiniestuk, heeft Isabel wel degelijk een duidelijke mening over wat veel zwarte Amerikanen moeten meemaken. Een stelling gevoed door de Holocaust en het kastenstelsel in India. Als Isabel vervolgens in korte tijd van twee dierbaren afscheid moet nemen, besluit ze de wereld over te reizen om haar stelling te onderzoeken.

Deze film gaat te snel door de stof om de gecompliceerde stelling van Wilkerson ondubbelzinnig en begrijpelijk te presenteren, maar Wilkersons leven grijpt aan en de interesse naar haar boek wordt gewekt. Tekenend daarin is één scène in het bijzonder. Tijdens een barbecue vraagt een familielid Isabel wat ze nou precies allemaal aan het zeggen is. ‘Kun je het uitleggen zonder al die dure woorden?’. Isabel legt vervolgens zoekend naar de juiste woorden haar stelling in klare taal uit. Dat maakt het beter te begrijpen, maar de kijker moet alsnog veel informatie in korte tijd tot zich nemen en het gevoel dat er een aantal stappen ontbreken blijft. Daarmee worstelt ‘Origin’, dat naast de totstandkoming ook grotendeels Wilkersons stelling presenteert, eigenlijk op dezelfde manier als Isabel in een alledaags gesprek. Wil je het dus helemaal begrijpen, dan is het boek waarschijnlijk een beter medium. Gelukkig werkt deze film naar een einde toe met een sterke scène waarin een aangewakkerde Isabel een whiteboard volschrijft met de pilaren die haar boek van argumentatie en structuur voorzien.

Wat ‘Origin’ ongelofelijk sterk maakt is overbrengen hoe mensen die al generaties lang lijden onder onderdrukking, of de uitwassen daarvan, zich voelen. Zo ziet de kijker meteen dat Trayvon Martin niet ’s avonds over straat kan zonder gevolgd te worden, waardoor zwarte mensen later gaan discussiëren of zij voor hun eigen veiligheid überhaupt na een bepaald tijdstip nog wel in rijkere wijken moeten komen. Daarnaast wordt duidelijk dat systematische onderdrukking, wanneer of waar ook ter wereld, de verschillende mensen die daar slachtoffer van zijn verbindt. De film doet dit door bijvoorbeeld expliciet en afwisselend te tonen hoe Joden werden behandeld in de concentratiekampen, hoe zwarte mensen werden verscheept door slavenhandelaren en hoe onaanraakbaren zijn veroordeeld tot de poep van anderen ruimen.

Net als Isabel Wilkerson is ‘Origin’ groots in opzet. En allebei verbreden ze de blik op een slepend probleem van ons als mensheid.

Jannick Engel

Waardering: 4

Bioscooprelease: 29 februari 2024