Pan’s Labyrinth – El laberinto del fauno (2006)
Regie: Guillermo del Toro | 119 minuten | drama, horror, thriller, fantasie | Acteurs: Ivana Baquero, Doug Jones, Sergi López, Ariadna Gil, Maribel Verdú, Álex Angulo, Roger Casamajor, César Vea, Íñigo Garcés, Sebastián Haro, Eusebio Lárazo, Mina Lira, Federico Luppi, Ivan Masagué, Chema Ruiz, Ana Sáez, Manolo Solo, Milo Taboada, Fernando Tielve, Francisco Vidal
‘Pan’s Labyrinth’ opent met de zware adem van het jonge meisje Ofelia. Als we haar na de zakelijke, historische introductie over de Spaanse burgeroorlog eindelijk zien ligt ze al op sterven. Haar ogen stralen glazig de leegte in en bloed stroomt uit haar neus. Terwijl de camera ons een betere blik op Ofelia gunt, stroomt het bloed terug haar mond in en komt de glans terug in haar ogen. En dan: een nieuwe introductie. Een warme stem vertelt een sprookje over een prinses uit een ondergronds koninkrijk die ooit, lang lang geleden, wegliep en naar de grote mensenwereld ging. Toen ze buitenkwam raakte ze meteen verblind van het felle zonlicht dat ze haar geheugen verloor. Uiteindelijk sterft ze, maar de koning van het ondergrondse koninkrijk gelooft nog altijd dat haar ziel terugkomt. De twee verschillende introducties vormen de kern van ‘Pan’s Labyrinth.’ Een historische uiteenzetting wordt als een fantasieverhaal herverteld. Het meest gruwelijke verhaal verandert in de handen van scenarist en regisseur Del Toro in het mooiste sprookje.
De werkelijkheid is hard voor het kleine meisje Ofelia. Haar moeders gezondheid gaat hard achteruit door de komst van een nieuwe indringer in de wereld van Ofelia: een nieuw broertje. Tegelijk wordt Ofelia geconfronteerd met haar nieuwe stiefvader: een verschrikkelijke legerkapitein met een obsessie voor punctualiteit en discipline. Al snel vlucht Ofelia haar eigen sprookje in, maar ook daar is ze niet veilig. Ze wordt niet opgewacht door een lieve moeder de Gans, maar door een opdringerige faun, die haar overspoelt met vreemde profetieën en gevaarlijke opdrachten die ze uit moet voeren. De opdrachten weerspiegelen op fantastische wijze de problemen waar Ofelia in het echte leven mee te maken heeft. Het is een enorme opluchting om een sprookje te beleven waarin de hoofdpersoon niet uit de werkelijkheid vlucht in een droomwereld, maar juist via de droomwereld leert met de werkelijkheid om te gaan. Ofelia, de naam is een verwijzing naar de tot waanzin gedreven geliefde van Hamlet, leert de juiste keuzes te maken in een door waanzin gedreven wereld, de wereld van haar stiefvader: de wereld van het fascisme.
Dit brengt ons naar een volgend sterk punt van de film. Het fascisme wordt uit zijn specifieke historische context getild door de hervertelling als sprookje. Ook in de sprookjeswereld komt fascisme voor, getuige de prachtige scène waarin Ofelia geconfronteerd wordt met de ‘pale man.’ Het fascisme wordt verbeeld door het gezichtsloze, het zakelijke, het punctuele, door het ondergeschikt maken van het individu aan de staat. En op een ander niveau: het ondergeschikt maken van de fantasie aan de realiteit. De boodschap van het sprookje kan kort samengevat worden als: Durf ongehoorzaam te zijn. Durf te fantaseren. Durf in je eigen wereldje te leven, ook al verklaart iedereen je voor gek. Maar met deze boodschap zou je de film erg tekort doen. Dit is één van die zeldzame films waarin de som van alle delen zoveel meer is als de delen los elkaar. De vloeiende montage, waar Del Toro in ‘Hellboy’ al mee experimenteerde, is fenomenaal. Alle acteurs zijn goed, met in het bijzonder Doug Jones, de man die gestalte geeft aan twee onvergetelijke personages: de faun en de ‘pale man.’ Verder zijn ook de art direction, de cinematografie, de make-up, de muziek en het scenario allemaal dik in orde, en tevens allen voor een Oscar genomineerd. En dan te bedenken dat deze nominaties slechts voor de losse delen van de film zijn…
Jelmer van der Lucht
Waardering: 5
Bioscooprelease: 26 april 2007