Paper Moon (1973)

Regie: Peter Bogdanovich | 102 minuten | komedie, misdaad | Acteurs: Ryan O’Neal, Tatum O’Neal, Madeline Kahn, John Hillerman, P.J. Johnson, Jessie Lee Fulton, James N. Harrell, Lila Waters, Noble Willingham, Bob Young, Jack Saunders, Jody Wilbur, Liz Ross, Yvonne Harrison, Ed Reed, Dorothy Price, Eleanor Bogart, Dorothy Forster, Lana Daniel, Herschel Morris, Dejah Moore, Ralph Coder, Harriet Ketchum, Desmond Dhooge, Kenneth Hughes, George Lillie, Burton Gilliam, Floyd Mahaney, Gilbert Milton, Randy Quaid, Tandy Arnold, Dennis Beden, Vernon Schwanke, Hugh Gillin, Art Ellison, Rose-Mary Rumbley

Kindacteurs kunnen een film maken of breken. Door de jaren heen hebben verschillende iconische kinderrollen de revue gepasseerd – denk aan Jodie Foster in ‘Taxi Driver’ of Haley Joel Osment in ‘The Sixth Sense’ – maar Tatum O’Neal in ‘Paper Moon’ spant misschien toch wel de kroon. Met haar rol als de eigenzinnige Addie Loggins schreef ze filmgeschiedenis: op tienjarige leeftijd won ze een Oscar, de jongste actrice ooit die met het gouden beeldje naar huis ging.

‘Paper Moon’ speelt zich af tijdens de Grote Depressie en volgt oplichter Moses Pray (Ryan O’Neal), die met tegenzin wordt opgezadeld met Addie, een scherpzinnig meisje wiens moeder net is overleden. Wat begint als een ongemakkelijk reisgenootschap groeit langzaam uit tot een hecht partnerschap. De twee zwendelen zich een weg door het desolate Midwesten, waarbij Addies scherpe blik en Moses’ gladde praatjes elkaar feilloos aanvullen.

In tegenstelling tot veel andere films over oplichters, draait ‘Paper Moon’ niet zozeer om de slimmigheden van de zwendels zelf, maar om de band die ontstaat tussen dit onwaarschijnlijke duo. De chemie tussen Ryan en Tatum O’Neal – vader en dochter in het echte leven – is overduidelijk voelbaar en vormt het kloppend hart van de film. Hun interactie is vaak geestig, met gevatte dialogen en speelse machtsstrijdjes, maar bij tijd en wijlen ook ontroerend.

Waar veel kindacteurs moeite hebben met het vertolken van genuanceerde emoties, slaagt Tatum erin de onderliggende gevoelens van haar karakter subtiel door te laten sijpelen. Ze speelt Addie als scherp, grappig en verrassend volwassen voor haar leeftijd, zonder ooit in overdrijven te vervallen. Ze komt doorgaans zo natuurlijk over dat het simpelweg lijkt alsof ze niet aan het acteren is.

De andere grote troef van de film is de visuele stijl. Met klassieke zwart-wit cinematografie, authentieke muziek en sobere, uitgestrekte landschappen weet ‘Paper Moon’ de sfeer van de jaren 30 op onmiskenbare wijze neer te zetten. Peter Bogdanovich vermijdt opsmuk: geen overdreven muziek om emoties te sturen, geen overbodige camerabewegingen. Deze ingetogen stijl geeft de acteurs de ruimte om het verhaal te dragen en laat hun subtiele emoties volledig tot hun recht komen.

‘Paper Moon’ is een charmante film die knap balanceert tussen komedie en drama, een hartverwarmende roadtrip die de transformatieve kracht van menselijke interactie laat zien. Mede dankzij de natuurlijke dynamiek tussen Ryan en Tatum en de passende visuele stijl blijft de film na meer dan 50 jaar nog altijd zijn charme behouden. Het is echter de fenomenale prestatie van Tatum O’Neal die de film écht maakt tot wat het is: een tijdloze klassieker.

Julian Meijer

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 13 december 1973