Paradise Now (2005)
Regie: Hany Abu-Assad | 90 minuten | drama, misdaad, thriller, oorlog | Acteurs: Kais Nashef, Ali Suliman, Lubna Azabal, Amer Hlehel, Hiam Abbass, Ashraf Barhom, Mohammad Bustami
’24 hours in the mind of a suicide bomber’. Een ondertitel die direct de politieke en maatschappelijke lading weggeeft van ‘Paradise Now’, de in het Arabisch gesproken speelfilm van regisseur Hany Abu-Assad. Maar ook een ondertitel die vergeet te vermelden dat er in de film veel meer te zien is dan alleen de gedachtegang van een terrorist. ‘Paradise Now’ vertelt het verhaal van een sterke band tussen de twee Palestijnse vrienden Said (Kais Nashef) en Khaled (Ali Suliman), die worstelend met hun identiteit, hun geloof en hun morele principes, dezelfde opdracht hebben: zoveel mogelijk Israëliërs doden door zichzelf op te blazen.
Aan de vooravond van hun geheime missie volgt de film met name Said die, zo onopvallend mogelijk, afscheid neemt van zijn familie en vriendin. Er is voor gekozen om in deze scènes te laten zien dat in Palestina, ondanks de altijd aanwezige vrees voor aanslagen en de staat waarin vele dorpen en steden verkeren, het leven net zo mooi kan zijn als waar dan ook. Lange shots van de twee vrienden die relaxed een waterpijp roken en uitkijken op het kapotgeschoten en gebombardeerde Nablus op de Westoever, laten de wil zien die zij hebben om van deze momenten te kunnen genieten. Bovendien toont Abu-Assad de sterke familieband door sfeervolle en vrolijke maaltijden af te wisselen met diepe gedachtewisselingen over het leven en de dood.
De nuances in ‘Paradise Now’ maken het verhaal realistischer en sluiten een radicale positie ten opzichte van een gedurfd thema uit. Zo worden door Abu-Assad het doel begrijpelijk gemaakt en de vrienden als sympathieke jongens neergezet, zonder een positief oordeel toe te kennen aan het voorbereiden en uitvoeren van een zelfmoordaanslag. De film is ook voorzien van een komische ondertoon als vorm van relativering. Het opnemen van een afscheidsvideo bijvoorbeeld, moet drie keer worden overgedaan omdat de camera niet werkt, en wordt gebruikt om laatste boodschappen aan de moeder door te geven over goedkopere waterfilters. Bovendien wordt met het opgooien van een muntje bepaald wie van de twee jongens zich als eerste opblaast, en het laatste avondmaal van Said en Khaled is een knipoog naar het beroemde schilderij van Leonardo Da Vinci.
In de ochtend vertrekken Said en Khaled met bommen onder hun kostuum naar een grenspost. Het plan verloopt echter niet zoals gepland, omdat de twee elkaar uit het oog verliezen. Op dat moment slaat de twijfel toe, en beginnen zowel Said als Khaled zich af te vragen of het wel goed is waar ze mee bezig zijn. Met hun ingetogen spel laten beide hoofdrolspelers heel goed de worstelingen van hun personages zien. Het enthousiasme ebt weg wanneer er daadwerkelijk bommen aan hun lichaam bevestigd worden. De tweestrijd die dan volgt is vol aarzelingen en heftige emoties en wordt door zowel Nashef als Suliman heel genuanceerd weergegeven, wat het drama alleen nog maar weet te versterken.
‘Paradise Now’ is opgenomen in de door Israël omsingelde Palestijnse stad Nablus en in Nazareth. Een zware opgave, om een film met een dergelijk thema in een dergelijk gebied te kunnen draaien. Toch is het Abu-Assad gelukt om een prachtige film neer te zetten met goed acteerwerk, mooie cameravoering en montage en veel ruimte voor nuance en wrange komedie. Eindelijk eens een keer een film die bijdraagt aan een discussie, die het publiek aan het denken zet. Een open einde is ook niet te vermijden, maar dat is wel prachtig vormgegeven: een lang wit shot gevolgd door een geluidloze aftiteling. Dat raakt.
Even terug naar de ondertitel dan. Gelukkig is er nog één: ‘sometimes the most courageous act is what you don’t do’. Is daarmee het einde weggegeven? See for yourself!
Julien van Alphen
Waardering: 5
Bioscooprelease: 20 oktober 2005