Path to War (2002)
Regie: John Frankenheimer | 165 minuten | drama, oorlog | Acteurs: Michael Gambon, Donald Sutherland, Alec Baldwin, Bruce McGill, James Frain, Felicity Huffman, Frederic Forrest, John Aylward, Philip Baker Hall, Tom Skerritt, Gary Sinise, Cliff De Young, Chris Eigeman, John Valenti, Gerry Becker, Sarah Paulson, Diana Scarwid, Francis Guinan, Robert Cicchini, Curtis L. McClarin, Albert Hall, Christian Peppard, J.K. Simmons, Peter Jacobson, Victor Slezak, Gina-Raye Carter, Tricia Allen, Scott Atkinson, Andreas Beckett, Andrew Borba, Sarah Brooke, Channing Chase, Jonathan Coder, Kevin Cooney, Darin Cooper, Gordon Davis, Reed Diamond, Wayne Grace, Davis Henry, Doug Hyun, Clancy Imislund, Jan Johannes, Lennie Loftin, Madison Mason, Bruce Nozick, Randy Oglesby, Blaine Pate, Ron Perkins, Ryan Rich, Lizabeth Schottland, Thompson Tuan, Audrey Wasilewski, Brenda Wehle, Peter Weireter, Kirk B.R. Woller
‘Path to War’ is de laatste film van regisseur John Frankenheimer en zeker niet zijn minste. Hoewel gemaakt als tv-film voor HBO, kan ‘Path to War’ zich zeker meten met menige bioscoopfilm.
Eigenlijk heeft de film drie mannelijke hoofdrolspelers. Allereerst is er president Johnson zelf, gespeeld door de Brit Michael Gambon. Het is verbazingwekkend knap hoe deze de rauwe en vaak ongemanierde Texaan neerzet. Hij is geen perfecte kopie, maar komt dichtbij de vaak als “larger than life” omschreven LBJ. Ondanks zijn slechte historische reputatie komt Johnson hier nog tamelijk sympathiek over. Nu had de president in werkelijkhed een bijzonder complexe persoonlijkheid, waar ook historici kun tanden op stuk hebben gebeten, dus wie de ‘echte’ Lyndon Johnson was, wist misschien Johnson zelf niet eens. Gambon zet in elk geval een geloofwaardige president neer vol met sociale idealen, die zijn carrière en plannen in het Verre Oosten ten onder ziet gaan.
De centrale spil in het geheel is Alec Baldwin met een zeer ingetogen rol als minister van Defensie McNamara. In het begin van de film haalt Johnson een citaat aan, dat McNamara een “IBM machine met benen” noemt en zo komt hij ook over: een technocraat die goed is in cijfertjes, maar zonder een echt gevoel erbij te hebben. Pas na een dramatische gebeurtenis recht voor zijn werkkamer in het Pentagon, begint McNamara te veranderen. Baldwin zet die transitie goed neer en het is intriest als hij uiteindelijk terzijde wordt geschoven en in de steek gelaten wordt door de president.
Tenslotte is er nog Donald Sutherland in een Golden Globe-winnende rol als advocaat en part-time presidentsadviseur Clark Clifford, die veel invloed en macht heeft, maar telkens geen openbare verantwoordelijkheid wil nemen. Glibberig en opportunistisch en tegelijkertijd oprecht en overtuigend, Sutherland weet telkens aan een definitieve beschrijving van Clifford te ontsnappen.
Deze drie mannen hebben elk een eigen invalshoek en visie op de steeds verder escalerende Vietnam-oorlog.
Het morele geweten van de film wordt neergezet door onderminister Ball (Bruce McGill) van Buitenlandse Zaken, die keer op keer blijft hameren op de zinloosheid van bombardementen en het sturen van meer en meer troepen. Hij vertolkt de stem van zoals de meerderheid nu tegen Vietnam aankijkt, maar destijds was hij een eenzame stem voor redelijkheid. Veel bekende gezichten van karakteracteurs in de bijrollen, met onder andere een haast onherkenbare Huffman als de First Lady.
‘Path to War’ is wel een lange zit zonder veel actie en is vooral een film waarin veel gepraat en gediscussieerd wordt over het verloop van de Vietnam-oorlog. Minder spannend dan bijvoorbeeld het enigszins vergelijkbare ‘Thirteen Days’ is het vooral het acteerwerk dat eruitspringt. Boeiend is het wel, hoewel soms wat langdradig. Omdat het niet alleen over politiek gaat, maar ook over fundamentele keuzes die prangende vragen oproept. Vaak is een politieke of militaire beslissing net zo goed een morele afweging. De film maakt pijnlijk duidelijk waar de grens tussen goed en kwaad ligt en hoe makkelijk het is daar overheen te gaan. Keuzes die mensen hier kapot maken. Johnson, de machtigste man ter wereld, speelt mensen tegen elkaar uit en laat ze vallen als hij ze niet meer kan gebruiken, maar wordt uiteindelijk ook zelf in de steek gelaten en komt alleen te staan.
‘Path to War’ is een solide historisch drama voor iedereen die geïnteresseerd is in 20e eeuwse geschiedenis, waar de Vietnam-oorlog en haar gevolgen zo’n belangrijk onderdeel van uitmaakt.
Hans Geurts