Pather Panchali (1955)

Recensie Pather Panchali CinemagazineRegie: Satyajit Ray | 125 minuten | drama | Acteurs: Kanu Bannerjee, Karuna Bannerjee, Subir Bannerjee, Uma Das Gupta, Chunibala Devi, Runki Banerjee, Reba Devi, Aparna Devi, Haren Banerjee, Tulsi Chakraborty, Nibhanani Devi, Rama Gangopadhaya, Roma Ganguli, Binoy Mukherjee, Harimohan Nag, Kshirod Roy

Met een klein budget en een praktisch uit amateurs bestaande cast en crew maakte regisseur Satyajit Ray zijn filmdebuut ‘Pather Panchali’. Hij zorgde er in één klap voor dat de wereld oog kreeg voor de Indiase cinema. Zijn film viel meerdere keren in de prijzen, zoals op Cannes (Best Human Document) en het San Francisco International Film Festival waar de film als beste film uitgeroepen werd en Ray beste regisseur. Geïnspireerd door zijn Italiaanse tijd- en vakgenoot De Sicca (‘Ladri di biciclette’) en zijn Franse vriend Jean Reno schetst Ray een meeslepend en ontroerend beeld van een arm Bengaals gezin. In ‘Pather Panchali’ maken we kennis met moeder Sarbojaya (Karuna Banerjee), dochter Durga (Runki Banerjee) en vader Harihar Ray (Kanu Banerjee). Bij hen in huis woont een oud en tandeloze bejaarde tante (Chunibala Devi), die op de zenuwen van Sarbojaya werkt. Het ondeugende vrouwtje zet Durga aan tot het stelen van fruit uit de boomgaard van de buren en zorgt daardoor dat moeder ten onrechte beschuldigd wordt van het verkeerd opvoeden van haar kind.

Harihar is een dromer, hij tracht de kost te verdienen als dichter/schrijver, maar het gezin kan nauwelijks de eindjes aan elkaar knopen. Harihar maakt zich hierover nauwelijks druk en laat het zorgen maken over aan zijn vrouw. Als Apu geboren wordt betekent dat veel blijdschap – het is dan ook een wolk van een baby en ook als kleuter (Subir Bannerjee) laat hij harten smelten – maar ook een nieuwe mond om te voeden. Uiteindelijk gaat Harihar voor maanden op reis om een baan te zoeken en staat Sarbojaya er helemaal alleen voor.

‘Pather Panchali’ zal voor een aantal filmliefhebbers te sloom zijn, want echt veel gebeurt er niet. Satyajit Ray laat het leven van alledag zien, eerlijk en onopgesmukt. Hij maakt het de kijker erg makkelijk zich mee te voeren in een wereld die qua tijd en plaats ver van hem afstaat. De regisseur slaagt er in de kijker mee te trekken in een andere dimensie, maar doet dat heel subtiel, bijna ongedwongen. Het is dan ook eigenlijk een universeel verhaal dat hij vertelt, en menigeen zal iets van zichzelf kunnen herkennen in de film. Hij legt een enorm talent aan de dag en de acteurs, bijna allen amateurs, komen tot grootse prestaties onder zijn regie. Het zijn echte personages om wie je onherroepelijk gaat geven. Daarnaast heeft Satyajit Ray veel aandacht voor details, wat betoverende beelden oplevert van de omgeving. Memorabele scènes zijn er, teveel om op te noemen. Wat de film verder ten goede komt is de fantastische muziek van Ravi Shankar die soms letterlijk de dialogen van de film vervangt en regelmatig voor kippenvel zorgt.

‘Pather Panchali’ is, samen met de overige twee delen in de trilogie, ’Aparajito’ en ‘Apur Sansar’ die beiden in kwaliteit niet voor het eerste deel onderdoen, een groots epos over een in feite eenvoudig onderwerp. Als je jezelf rekent tot de echte cinefielen, moet je deze film(s) zeker niet overslaan.

Monica Meijer

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 13 november 2008
Bioscooprelease: 28 november 2024 (digitale restauratie, Satyajit Ray – In Search of the Modern – Eye Film Instituut – 28 november – 25 december 2024)
VOD-release: 28 november 2024 (Eye Film Player)