Penoza: The Final Chapter (2019)

Regie: Diederik Van Rooijen | 116 minuten | misdaad, drama | Acteurs: Monic Hendrickx, Tygo Gernandt, Raymond Thiry, Sigrid ten Napel, Greg Lawson, Ryan Northcott, Charlie Chan Dagelet, Niels Gomperts, Loek Peters, Hajo Bruins, Jacqueline Blom, Duff Zayonce, Armando del Río, Mark Rietman, Peter Blok, Michele Wienecke, Mies van Rooijen, Olga Zuiderhoek, Gustav Borreman, Hubert Fermin, Stijn Taverne, Medina Schuurman, Sam van Kranenburg

Het staat menig televisiekijker nog op zijn netvlies gegrift: maffiamoeder Carmen van Walraven stort met twee schotwonden in haar lijf over de reling van een mammoettanker, haar zoon Boris en haar zwijgzame rechterhand Luther zien het vanaf de kant vol verbijstering gebeuren. Carmen zinkt onherroepelijk naar de zeebodem en haar lichaam wordt nooit gevonden. Je zou denken dat de hitserie ‘Penoza’ daarmee na vijf seizoenen zijn apotheose heeft bereikt, maar scenarioschrijver en regisseur Diederik van Rooijen vond dat het verhaal nog niet helemaal rond was. Daarom moest er een film komen om de televisieserie, door velen bestempeld als de beste Nederlandse genreserie ooit, die zich kan meten met het illustere ‘The Sopranos’, op de juiste manier af te ronden. Grote troef is natuurlijk Monic Hendrickx in de rol van Carmen van Walraven, de vrouw die na de dood van haar echtgenoot (al in de tweede aflevering van de serie!) besluit om de maffiazaken van haar man over te nemen en daar perfect mee uit de voeten blijkt te kunnen. Echter, ze is behalve een gewiekste, keiharde maffiabaas ook moeder van drie kinderen en een echt familiemens. Ze heeft er alles voor over om met haar kinderen te overleven en o wee als je dreigt haar bloedjes iets aan te doen! Dat maakt haar menselijk en – ondanks de vele liquidaties die ze direct danwel indirect voor haar rekening neemt – sympathiek en gewetensvol. Voortdurend laveert ze tussen haar meedogenloosheid enerzijds en haar moedergevoelens anderzijds. Ook het perspectief van een vrouw die zich staande houdt in een door mannen overheerste wereld maakt ‘Penoza’ interessant. Maar een eind is een eind, zou je denken.

Mooi niet dus, want in de speelfilm ‘Penoza: The Final Chapter’ (2019), dat zich twee jaar na Carmens te water storting plaatsvindt, blijft de maffiakoningin levend en wel in een afgelegen gehucht in Canada te bivakkeren. Alleen haar moeder Fiep (Olga Zuiderhoek) weet dat ze nog leeft; zelfs haar kinderen zijn in het ongewisse. In alle eenzaamheid slijt ze haar dagen als serveerster in een sobere diner, daarbij niets loslatend over haar verleden en afkomst. Als haar collega wordt lastiggevallen door een ex-vriendje en Carmen tussenbeide komt, wordt haar gezapige leventje in één klap op z’n kop gezet. Het komt tot een schietpartij in de diner en er vallen doden. Carmen wordt opgepakt door de plaatselijke politie maar omdat ze op de internationale opsporingslijsten staat, kan ze haar identiteit niet langer geheim houden en wordt ze uitgeleverd aan Nederland, waar rechercheur Leeflang (Hajo Bruins) al op haar staat te wachten. Voor de kortstondige hereniging met haar familie – kinderen Lucien (Niels Gomperts) en zijn zwangere vriendin, Natalie (Sigrid ten Napel) en haar twee kleine kinderen en Boris (Stijn Taverne) – wordt om onverklaarbare wijze het Olympisch Stadion in Amsterdam afgehuurd (belachelijk natuurlijk, maar het levert wel aardige plaatjes op), en met hulp van de immer betrouwbare Luther (Raymond Thiry, die zijn eigen spin-off serie krijgt) probeert Carmen meteen te ontsnappen. Niet alleen loopt dat nergens op uit, ze wordt via haar advocaat (Maarten Heijmans) ook direct gewezen op het feit dat er een Mexicaans drugskartel is dat nog een rekening met haar te vereffenen heeft.

Om ‘Penoza: The Final Chapter’ goed te kunnen volgen, hoef je niet per se de serie gevolgd te hebben, al helpt dat wel omdat dat wel een en ander verklaart en de verhoudingen tussen de personages duidelijk maakt. Maar zeker het eerste deel, in Canada, is ook voor wie geen minuut van de serie gezien heeft uitstekend te volgen. In dat deel leunt Van Rooijen sterk op de acteerkunsten van Hendrickx, een van de beste actrices die we in ons land hebben en die ook zonder al te veel spektakel de aandacht volledig naar zich toe kan trekken. Zodra het verhaal zich verplaatst naar Nederland, wordt juist dat spektakel steeds meer naar voren geschoven waarbij de geloofwaardigheid meer dan eens in het geding komt. Natuurlijk mag een serie de banden met de werkelijkheid best een beetje oprekken, maar als kijker moet je er nog wel in mee kunnen gaan. Zodra de Mexicaanse maffiosi via intimiderende filmpjes op de mobiel van advocaat Paul Carmen dwingt drie taken voor hen uit te voeren (‘of anders…!’), slaat de boel toch echt op tilt. Het lijkt een scenariotrucje om enkele oude bekenden voor een laatste keer op te voeren, iemand met wie nog een appeltje te schillen valt. Sommige momenten zijn behoorlijk zenuwslopend, met name twee spectaculair gefilmde bevrijdingsscènes, maar tegen het einde toe worden we getrakteerd op een eindafrekening van een bedroevend niveau, die eerder op de lachspieren werkt dan dat we in de spanning meegesleurd worden en dat de film in feite de das omdoet. Pas in het allerlaatste shot – niet geheel verrassend dat uitgerekend Luther hierin de show steelt – zien we nog een sprankje van wat deze film óók had kunnen zijn, als de makers zich niet hadden laten verleiden tot overdadige Hollywoodsensaties maar het letterlijk en figuurlijk wat dichter bij huis hadden gehouden.

Wie genoot van de serie “Penoza” zal ongetwijfeld geneigd zijn dit ‘Final Chapter’ ook te willen zien. Nog één keer meekijken over de schouder van de koningin van de poldermaffia. Monic Hendrickx schittert voor de laatste keer in de rol die haar landelijke bekendheid gaf, maar hoeft hier niet alle registers open te trekken. ‘The Final Chapter’ speelt vooral de troefkaart ‘spektakel’ uit en laat de innerlijke tweestrijd van Carmen, die we in de serie wél zagen, voor wat het is. Jammer, want dat is nou net hetgeen wat ‘Penoza’ vijf seizoenen lang boven de middelmaat liet uitsteken.

Patricia Smagge

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 28 november 2019
DVD- en blu-ray-release: 27 maart 2020