Persepolis (2007)

Regie: Vincent Paronnaud, Marjane Satrapi | 95 minuten | drama, animatie, komedie | Originele stemmencast: Chiara Mastroianni, Catherine Deneuve, Simon Abkarian, Gabrielle Lopes Benites, Danielle Darrieux, François Jerosme, Arié Elmaleh, Mathias Mlekuz, Jean-François Gallotte, Stéphane Foenkinos, Tilly Mandelbrot, Gena Rowlands, Sean Penn, Iggy Pop

‘Persepolis’ is een meeslepende en magnifieke animatiefilm met een hoog autobiografisch karakter. Marjane Satrapi is een bekende striptekenaar van Iraanse afkomst. Zij groeide tijdens en na de omverwerping van het regiem van de Sjah op in Teheran in een modern, westers georiënteerd, gezin.

Het verhaal begint in 1978 in Teheran (Iran). Marjane is dan acht jaar, gek van martial arts films met Bruce Lee en ze houdt erg van punk-muziek. Buiten zijn voortdurend demonstraties tegen de Sjah. Marjane begrijpt nog niet goed waar het allemaal over gaat. Als jong meisje vindt zij het allemaal wel spannend en die leuzen spreken haar wel aan. Zij woont in een welgesteld gezin dat droomt van verdere democratische ontwikkelingen. Ook zij droomt ervan mee te werken aan de revolutie die de Sjah tot aftreden wil dwingen, waarna ‘alles’ veel beter zal worden. Die euforie duurt echter maar kort. Ook de nieuwe machthebbers slaan hard toe en leggen hun wil en overtuiging op meedogenloze wijze op. Andersdenkenden worden nog harder dan onder de Sjah aangepakt.

Een oom van Marjane wordt geëxecuteerd en vanuit Irak wordt ook nog een oorlog tegen Iran gestart. Dit alles is aanleiding voor de ouders van Marjane haar naar een school in Wenen te sturen. Marjane maakt daar haar eigen revolutie door: op het gebied van vrijheid en liefde, maar ook wat betreft eenzaamheid. Ze keert terug naar haar familie in Teheran, maar de omstandigheden zijn uiteraard ongunstig. Zij gaat studeren en laat voortdurend kritische geluiden horen. Die botsen hard met de heersende dictatoriale opvattingen. Toch blijft zij haar eigen strijd vechten. Als ze 24 is beseft ze dat zij het land zal moeten gaan verlaten en gaat dan in Frankrijk wonen.

‘Persepolis’ toont aan dat animatie hoogwaardige cinema kan opleveren voor volwassenen. De film is niet alleen razend knap gemaakt met uiterst sobere, maar tegelijk ook sfeervolle, hoofdzakelijk zwart-wit animatietekeningen. De film is ook een magistrale schets van de ontwikkelingen in de hedendaagse geschiedenis van Iran. Niet iedereen is fundamentalist, op illegale feestjes wordt soms alcohol gedronken en doen vrouwen de – buiten verplichte – chador af.

De film behandelt niet alleen (de gevolgen van) de Islamitische Revolutie, maar laat als geschiedenisles ook zien hoe de vader van de Sjah met behulp van de Britten werd geïnstalleerd en hoe diens zoon weer later een (verlichte?) dictatuur instelde die de U.S.A goed gezind was.  De sterk politiek getinte kritiek op de situatie in Iran is bij het heersende fundamentalistische regiem uiteraard niet in goede aarde gevallen.

Deze animatiefilm is zo sterk geconstrueerd dat het verhaal meer dan overtuigend en geloofwaardig is. Door zijn vertelkracht maar tegelijkertijd behapbaarheid daarvan is de film geschikt voor een breed bioscooppubliek, veel groter dan de kleine schare fans van animatiefilm.

Klinkt het u allemaal als zware kost in de oren? Dat is het juist niet: de vertelvorm en veel situaties in de film zitten vol vileine humor. Er kan dus volop gelachen worden bij de manier waarop de draak met sommige situaties wordt gestoken. Magistraal en magnifiek. Elke overtreffende trap schiet eigenlijk nog te kort voor deze diamant!

Rob Veerman

Waardering: 5

Bioscooprelease: 28 februari 2008
Speciale vertoning: Movies That Matter Festival 2023