Phantom Thread (2017)

Regie: Paul Thomas Anderson | 130 minuten | drama, romantiek | Acteurs: Vicky Krieps, Daniel Day-Lewis, Lesley Manville, Sue Clark, Joan Brown, Harriet Leitch, Dinah Nicholson, Julie Duck, Maryanne Frost, Elli Banks, Amy Cunningham, Amber Brabant, Geneva Corlett, Juliet Glaves, Camilla Rutherford, Gina McKee, Philip Franks, Tony Hansford, Steven F Thompson, George Glasgow

De films van de Amerikaanse filmmaker Paul Thomas Anderson draaien vaak om onwrikbare mannen die alles in het doel stellen om hun ambities te bewerkstelligen. ‘There Will Be Blood’ (2007) vertelt bijvoorbeeld het verhaal van een door Daniel Day-Lewis gespeelde oliemagnaat die koste wat het kost zijn rijkdom wil vergroten, al gaat hij daarbij over de rug van de arme dorpelingen die voor de olieboringen hun thuis moeten verlaten. Als zelfs de kerk tegen hem in opstand komt, kiest hij ervoor om zijn voeten nog steviger in de grond te zetten. In ‘The Master’ (2012) raakt een oorlogsveteraan in de ban van een sekteleider, voor wie zijn waarheid de enige is. Hoewel de veteraan, vertolkt door Philip Seymour Hoffman, de sekteleider trouw volgt, kan ook hij niet ontsnappen aan zijn standvastige en destructieve karakter. De maakbare mens is in het werk van Anderson niet meer dan een mythe.

Ook ‘Phantom Thread’ kent een ogenschijnlijk onwrikbare hoofdpersoon, andermaal vertolkt door Daniel Day-Lewis. Day-Lewis, in naar eigen zeggen zijn laatste film als acteur, speelt Reynolds Woodcock, een vooraanstaand couturier in het Engeland van de jaren 50. De man is getrouwd met zijn werk. Vrouwen ziet hij enkel als paspoppen. Zo ook Alma (Vicky Krieps), een serveerster met het lichaam voor de perfecte jurk. Woodcock neemt het meisje in dienst. Hun relatie, soms amoureus, nog vaker zakelijk, lijkt niet verder te reiken dan tot het punt waarop Woodcock genoeg van zijn tijdelijke muze heeft. Want voor de veeleisende man gaat het werk altijd voor.

De analogie met Day-Lewis zelf is daar snel gemaakt. De rol van Woodcock past de acteur, befaamd om zijn grondige voorbereidingen en emotionele spel, als gegoten. De strenge, maar soms ook charismatische blik. De ingetogen subtiliteiten rondom de ogen en de mond. Afwisselend raadselachtig en uitgesproken. Streng en liefdevol tegelijkertijd, waardoor je als kijker een hekel aan hem krijgt, maar stiekem ook een beetje van hem houden gaat. Een masterclass acteren is het.

Maar dan, ergens halverwege ‘Phantom Thread’, gebeurt er iets interessants. Als Woodcock op het punt staat om Alma af te danken, de magie is voor hem uitgewerkt, reageert het meisje anders dan de vrouwen die haar voor gingen. Ze vecht terug. Van een passief meisje is ze in een opstandige vrouw veranderd. En net als de rups die zich tot een bevallige vlinder ontpopt, wordt ook haar perspectief een stuk aantrekkelijker. Waar ze voorheen alles in het werk stelde haar geliefde te behagen, neemt ze langzaamaan zelf haar plek in de spotlichten in. De rollen zijn omgedraaid. En blijkt het dat Woodcock helemaal niet zo onwrikbaar is.

Het geeft ‘Phantom Thread’ extra dimensie. Juist doordat hun karakters zo veranderlijk zijn, ga je als toeschouwer mee in hun begeestering. Personages zijn niet zwart of wit, maar bevinden zich in een kleurrijke tussenwereld. Ze worden menselijk. De sprookjesachtige pianomuziek (van filmcomponist en Radiohead-gitarist Jonny Greenwood), de authentieke kleuren en het klassieke camerawerk maken die karakterschetsen meesterlijk af.

Wouter Los

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 1 maart 2018
DVD- en blu-ray-release: 4 juli 2018