Pina (2011)

Regie: Wim Wenders | 103 minuten | dans, documentaire | Met: Pina Bausch, Regina Advento, Malou Airaudo, Ruth Amarante, Rainer Behr, Andrey Berezin, Damiano Ottavio Bigi, Bénédicte Billet, Ales Cucek, Clementine Deluy, Josephine Ann Endicott, Lutz Förster, Pablo Aran Gimeno, Mechthild Grossmann, Silvia Farias Heredía, Ditta Jasjfi, Barbara Kaufmann, Nayoung Kim, Daphnis Kokkinos, Ed Kortlandt, Eddie Martinez

Over leven en werk van danspionier Pina Bausch zijn boekenkasten volgeschreven. Als filmliefhebber zul je de Duitse choreografe kennen van een paar prachtige dansscènes in ‘Hable con ella’. De Duitse filmveteraan Wim Wenders kwam in 2009 op het idee om samen met Bausch vier van haar bekendste werken een 3D-behandeling te geven. Helaas werkte het lot niet mee. Voor het werk goed en wel was begonnen overleed de choreografe aan kanker en had Wenders een probleem.

Zonder Bausch maar met de hulp van haar dansers is de film er toch gekomen. We zien stukken uit ‘Le Sacre du Printemps’, ‘Cafe Müller’, ‘Kontakthof’ en ‘Vollmond’. Tussendoor vertellen de dansers in enkele zinnen wat Pina voor hen betekende.

Het levert een film op die zijn voornaamste waarde ontleent aan het pionierswerk met 3D. Driedimensionaal kennen we vooral van spektakelgenres en animatie. Arthousefilmers hebben zich er nog nauwelijks aan gewaagd. Het resultaat is dan ook leerzaam. Het danswerk, toch al zo gepassioneerd en energiek bij Bausch, wint (letterlijk) aan diepte en spektakel.

Toch kent het verfilmen van podiumkunsten de nodige problemen, al gelden die ook voor 2D. De choreografieën zijn geschreven voor bezichtiging vanuit een zaal. Close-ups, montage en van opzij geschoten beelden verminderen de oorspronkelijke kracht van het werk, vooral in de groepsstukken. Ander probleem is de gevorderde leeftijd van de dansers. Vanuit de zaal valt het niet op, maar van dichtbij ontkom je er niet aan. De jonge maagd die geofferd wordt in ‘Le Sacre du Printemps’, is van een leeftijd waarop je als maagd een trofee verdient, niet een gang naar het offerblok.

Sommige dansscènes zijn geschoten in de Wuppertaler buitenwereld: een fabriekshal, een afgraving, een zwembad. De combinatie van afgemeten dansbewegingen en het alledaagse leven dat voorbijtrekt, levert vaak fascinerende resultaten op.

En dan zijn er nog de woorden die de dansers spreken over hun Pina, vaak niet meer dan een paar zinnetjes. Godzijdank wordt ons loftuitingen van het Amerikaanse soort bespaard. De dansers hielden van hun leidster, maar ze maken er geen bovenmenselijk personage van.

Zo is ‘Pina’ een liefdevolle hommage aan een groot kunstenares en een leerzame studie naar het omzetten van hogere kunst in 3D-cinema. Dat die twee zaken elkaar af en toe bijten is spijtig. Maar voor een regisseur die op zijn 65e gaat pionieren met nieuwe filmtechnieken, maken wij een buiging tot op de grond. Met een pirouette om het af te maken.

Henny Wouters

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 7 juli 2011
DVD- en blu-ray-release: 7 november 2011