Pioneer (2013)

Regie: Erik Skjoldbjærg | 106 minuten | thriller | Acteurs: Wes Bentley, Stephen Lang, Aksel Hennie, Stephanie Sigman, Jonathan LaPaglia, Ane Dahl Torp, Jørgen Langhelle, André Eriksen, Arne Lindtner Næss, David A. Jørgensen, Endre Hellestveit, Janne Heltberg, Jerker Fahlström, Robin Hayes, Jan Gunnar Sjøthun, Eirik Stubø, Laurents Rørvik

Noorwegen is een van de meest welvarende landen ter wereld en dat terwijl slechts een kleine vijf procent van het land geschikt is om te bebouwen. Waar de Scandinaviërs hun rijkdom vandaan halen? Hoofdzakelijk uit de Noordzee. Onder de zeebodem ligt namelijk een fortuin aan olie en gas en de Noren waren er in de jaren zeventig, toen de bronnen ontdekt werken, als de kippen bij deze te winnen. Dat olie- en gasboringen niet zonder risico’s zijn, gebruikte filmmaker Erik Skjoldbjærg op handige wijze voor zijn film ‘Pioneer’ (2013). We kennen de beste man hoofdzakelijk als de co-auteur en regisseur van ‘Insomnia’ (1997) met Stellan Skarsgård in de hoofdrol. De originele versie van ‘Insomnia’ dus, niet te verwarren met de remake die Christopher Nolan enkele jaren later zou maken met Al Pacino en Robin Williams aan zijn zijde. Wie de Noorse ‘Insomnia’ gezien heeft, weet dat Skjoldbjærg zijn hand niet omdraait voor een spannend script en een al even beklemmende uitvoering, dus de verwachtingen voor ‘Pioneer’ zijn hooggespannen.

De hoofdrol in ‘Pioneer’ is weggelegd voor Aksel Hennie, de ster uit de misdaadthriller ‘Headhunters’ (2011). Hij speelt Petter, een professionele duiker die samen met zijn broer Knut (André Eriksen) wordt ingeschakeld om een gevaarlijke missie uit te voeren. We schrijven het begin van de jaren tachtig; de Noren hebben nieuwe olie- en gasvelden ontdekt en die natuurlijke bronnen van energie moeten via een pijpleiding op een diepte van 500 meter gewonnen worden. Aan Petter en Knut de schone taak deze missie onder water in goede banen te leiden. En hoewel dat niet zonder risico’s is, neemt de door het bereiken van de bodem van de Noordzee geobsedeerde Petter de uitdaging maar wat graag aan. De Noren worden daarbij ondersteund door de Amerikanen, die uiteraard ook wel brood zien in de olie- en gashandel. Een tragisch ongeval verandert echter alles. Petter wordt op een gevaarlijke trip gestuurd, waarbij hij uit het oog verliest wie er aan de touwtjes trekt. Bovendien groeit zijn besef dat zijn leven op het spel staat.

‘Gebaseerd op waargebeurde feiten’, wordt voorafgaand aan ‘Pioneer’ verkondigd. Maar helemaal trouw aan die feiten is men, gezien de overtrokken ontwikkelingen aan het einde van de film, niet gebleven. Laten we dat buiten beschouwing, dan blijft ‘Pioneer’ een film die op twee gedachten hinkt. Enerzijds is erg veel aandacht besteed aan het zo zorgvuldig mogelijk schetsen van de sfeer van de vroege jaren tachtig, het duikerswereldje en het centrale personage Petter, uitstekend neergezet door Aksel Hennie. Zeker aan het begin is ‘Pioneer’ dan ook meeslepend en intens en worden we getrakteerd op een aantal schitterende (onderwater-)shots. Na het tragische ongeval zakt het niveau echter; het tempo gaat ineens op en neer, er worden vage complottheorieën ten tonele gebracht en het verhaal wordt rommelig. De focus van het begin is verdwenen. Het helpt ook niet als je dan Stephen Lang naar voren schuift; deze Amerikaanse acteur wordt eigenlijk altijd getypecast als de onbetrouwbare slechterik, een karikatuur (de meesten kennen hem vast nog wel uit ‘Avatar’, 2008). Hem laten opdraven betekent een risico voor de diepgang van je film en hier pakt het niet voordelig uit. Daardoor is de tweede helft van ‘Pioneer’ beduidend minder dan de eerste.

Op papier had dit een razend spannende diepzeethriller kunnen worden en aanvankelijk is ‘Pioneer’ dat ook. Echter, regisseur Skjoldbjærg (die met maar liefst vier anderen aan het script schreef, wat eveneens een verklaring voor de onsamenhangendheid kan zijn) vond het nodig zijn focus gedurende de tweede helft van zijn film minder scherp af te stellen, waardoor ‘Pioneer’ flink aan impact en kracht inboet. Aan acteur Aksel Hennie ligt dat overigens niet; hopelijk zien George Clooney en zijn goede vriend Grant Heslov, die reeds een Amerikaanse remake van de film hebben aangekondigd, dat ook in en casten ook zij deze talentvolle Noor voor de hoofdrol.

Patricia Smagge

‘Pioneer’ verschijnt dinsdag 28 oktober 2014 op DVD.