Piter (2004)

Regie: Jessica Gorter, Frank Gorter | 79 minuten | documentaire 

Deze documentaire begint vrij heftig. De kijker maakt in ‘Piter’ kennis met Anatoli, een voormalig redactielid van een lokale krant, die voor zijn dagelijkse behoeften grotendeels afhankelijk is van liefdadigheid. Om aan geld te komen verzamelt hij statiegeldflessen en -blikken. Als Anatoli gefilmd wordt terwijl hij in een park bezig is de vuilnisbakken te doorzoeken wordt hij door een oudere vrouw aangesproken. Zij vraagt zich af hoe hij het in zijn hoofd haalt zich op die manier te laten filmen door een Westerse cameraploeg, en noemt hem een schande voor Rusland. Het gesprek ontaardt vervolgens in een ruzie. Deze gebeurtenis zet de toon voor de rest van de documentaire: in het hedendaagse Rusland zijn mensen zeer uiteenlopende meningen toegedaan en bestaan er scherpe contrasten.

Filmmakers Jessica en Frank Gorter, broer en zus, hebben het dagelijks leven van zeven Petersburgers op de voet gevolgd. En al snel wordt duidelijk dat deze zeven heel uiteenlopende levens leiden. De 87-jarige Jelena bijvoorbeeld leeft in relatieve welstand. Haar vader was professor aan de Academie voor Kunsten in het toenmalige Leningrad. Helaas heeft hij het beleg van Leningrad door de Duitsers in 1942 niet overleefd. Maar hij heeft zijn kinderen meer dan voldoende nagelaten. Jelena slijt haar dagen in het appartement waar ze al haar hele leven woont, omringd door spullen van haar vader. Ze leeft in het verleden, is nog steeds overtuigd communist en ziet Stalin als een man die Rusland veel goeds heeft gebracht.
Alexander daarentegen, een man van middelbare leeftijd die voorheen een hoge functie had binnen de communistische partij, is na de omwenteling een kapitalist in hart en nieren geworden. Hij heeft een keten van bloemenwinkels opgezet en is een zeer succesvolle zakenman.

Jelena en Alexander zijn goed af in vergelijking met de honderdduizenden Petersburgers die in armoede leven. Velen van hen hebben zich niet kunnen aanpassen aan de nieuwe tijd die aanbrak na de val van het communisme. En wie eenmaal buiten de boot is gevallen, maakt in het hedendaagse Rusland niet veel kans om er nog bovenop te komen. Iets als sociale zekerheid bestaat daar niet.

Jessica en Frank Gorter zijn er heel goed in geslaagd om op integere wijze de levens in beeld te brengen van de zeven Petersburgers die zij hebben gevolgd. ‘Piter’ is een must voor iedereen die ook maar een beetje geïnteresseerd is in de dilemma’s die spelen in de huidige Russische samenleving.

Saskia Blokker

Waardering: 4

Bioscooprelease: 9 september 2004