Plus que jamais (2022)

Regie: Emily Atef | 122 minuten | drama, romantiek | Acteurs: Vicky Krieps, Gaspard Ulliel, Bjørn Floberg, Sophie Langevin, Valérie Bodson, Jérémy Barbier d’Hiver, Marion Cadeau, Yacine Sif El Islam, Estelle Kerkor, Nathalie Man, Baptiste Girard, Tom Linton, Bess Davies, Astrid Overå, Cyril Atef, Jesper Christensen

De relatie tussen de twee jonge Fransen Hélène (Vicky Krieps) en Mathieu (Gaspard Ulliel) wordt danig op de proef gesteld als eerstgenoemde gediagnosticeerd wordt met een zeldzame longziekte. Al hun toekomstplannen worden noodgedwongen in de kast gezet. Hoewel Mathieu gelooft in een goede afloop, een toekomstige longtransplantatie kan een eind aan al het malheur maken, staat Hélène er zelf geheel anders in. Zij, en alleen zij, is in staat het krachtniveau van haar lichaam te duiden. Dat niveau gaat met de dag achteruit. Doordat haar omgeving daar niet in mee kan gaan, verdrinkt ze in eenzaamheid.

Via het internet maakt ze contact met lotgenoten. Vooral de relativerende humor van een Noorse medepatiënt geeft haar wat gemoedsrust. De digitale afleiding begint echter steeds meer te botsen met de uitzichtloze emoties van de werkelijkheid. Wanneer Hélène op een feestje voor de zoveelste keer wordt geconfronteerd met de harde realiteit, is de grens bereikt. Ze deed al zo haar best sociale evenementen te vermijden. Met enkele doeltreffende scènes wordt blootgelegd waarom. Zodra ze voet over de drempel van het huisfeestje heeft gezet, verstommen de gesprekken. Wanneer er toch gesproken wordt, zijn het kortzichtige en vreugdeloze gesprekken over werk. Over de toekomst praten is uit den boze. Soms wordt er een poging gedaan tot inleving, maar doordat woorden veelal tekort schieten ontaarden ook dit soort conversaties alleen maar in verder onbegrip. Niemand valt iets kwalijk te nemen, de situatie valt buiten onze verstandelijke vermogens, maar de afstand tussen Hélène en haar omgeving is niet meer te overbruggen.

Om de angst, voor de wereld om haar heen, te verdrijven neemt Hélène het rigoureuze besluit om helemaal alleen naar Noorwegen te trekken. De schone luchten, de fraaie vergezichten en de aanwezigheid van haar online metgezel moeten haar de mentale rust en zelfbeschikking geven om de knopen van haar leven door te hakken. Zelfs haar geliefde Mathieu, nog niet zo lang geleden haar steun en toeverlaat, mag niet mee. Een ingrijpende beslissing, die de wenkbrauwen aanvankelijk doet fronsen maar na verloop van tijd toch inzichtelijk gemaakt wordt. De breuk tussen Hélène en haar omgeving lijkt niet meer te repareren. De vraag rijst echter of haar motivaties om alleen naar Noorwegen te reizen te laat worden geopenbaard. Misschien dat ‘Plus que jamais’ iets te subtiel is in zijn beweegredenen.

Ook de beeldvoering verdrinkt bijna in subtiliteiten. De scènes in de Franse thuisstad Bordeaux worden gedomineerd door lange en kleurloze schaduwpartijen, waardoor de personages zich ook in fysieke zin moeilijk bloot kunnen geven. Het tempo ligt traag. Het cameragebruik is intuïtief, meer gericht op emoties dan op uitleg. Als toeschouwer resteert er niets anders dan er in mee te gaan. Daarin ligt precies de crux van ‘Plus que jamais’. Begrijpen doe je Hélène als kijker wellicht niet, maar op gevoelsniveau ervaar je dezelfde eenzaamheid en uitzichtloosheid. Dan valt het kwartje. De duisternis die aanvankelijk als een deken over de film ligt staat symbool voor de ruis en radeloosheid in haar hoofd. Ze heeft letterlijk ruimte nodig. Hoewel de keuzes die ze in Noorwegen zal maken, kunnen leiden naar een definitief einde, voelt alles beter dan de geestelijke chaos van haar huidige leven.

‘Plus que jamais’ brengt uiteindelijk puur, realistisch gevoelsdrama, zonder franjes. Doordat de film die mentale diepte op zoekt, weet het bovendien het grote sentiment te vermijden. Daar tegenover staat dat de film, vooral dankzij de lange speelduur van twee uur en de vele subtiliteiten, soms wat gezocht aanvoelt. Het gevolg daarvan is dat de lijdensweg van Hélène nooit helemaal tot leven komt. “The living cannot understand the dying”, wordt op op een gegeven moment gezegd. ‘Plus que jamais’ komt daar onder de streep dicht bij.

Wouter Los

Waardering: 3

Bioscooprelease: 1 december 2022
DVD-release: 14 maart 2023