Postcards from the Zoo – Kebun binatang (2011)

Regie: Edwin | 95 minuten | drama | Acteurs: Adji Nur Ahmad, Klarysa Aurelia, Ladya Cheryl, Dave Lumenta, Nazyra C. Noer, Nicholas Saputra, Heidy Trisiana Triswan

Een dierentuin heeft iets magisch. Dieren die normaal gesproken niet dezelfde habitatvoorkeur delen, bevinden zich in deze geconstrueerde leefomgeving op loopafstand van elkaar. Zo kan het voorkomen dat een leeuw reageert op het gebrul van een ijsbeer en dat een giraf uitkijkt over het verblijf van een Indische olifant. Door zijn magisch realistisch sprookje grotendeels af te laten spelen in een dierentuin scoort filmmaker/schrijver Edwin (‘Blind Pig Who Wants to Fly’, 2008) bij voorbaat dus al punten. Met ‘Postcards from the Zoo’ vertelt hij een buitengewoon verhaal over een meisje dat wegens omstandigheden de van realiteit afgeschermde dierentuin als háár habitat beschouwt.

‘Postcards from the Zoo’ opent met een beeld van een slapend klein meisje, dat in een – zo blijkt later – dierentuin achtergelaten is door haar vader (knipper met je ogen en je mist het!). Nadat de kleuter ontdekt dat haar vader niet afkomt op haar geroep, gaat ze op onderzoek uit. Wat ze ziet, bevalt haar wel (en hoe kan het ook anders, als zij ziet wat wíj zien dankzij de prachtige beelden van Sidi Saleh), en ze adopteert de dierentuin als haar thuis. De dierentuin zelf neemt haar ook zonder problemen op en het meisje wordt grootgebracht door medewerkers van de Zoo in Jakarta. Dan maken we een sprongetje in de tijd en is de schattige kleuter uitgegroeid tot een knappe jongedame, die nog steeds in de dierentuin woont en inmiddels ook werkt (zonder dat ze op de loonlijst staat). Ze is gelukkig. Ze heeft door de jaren heen een indrukwekkende hoeveelheid kennis vergaard over de dieren, met name over de giraf Jera (die heel symbolisch net als Lana, want zo heet de hoofdpersoon, alleen is) weet ze veel te vertellen. Over het echte leven weet ze maar beangstigend weinig, maar dat wordt ook niet van haar verwacht. Of toch?

Er blijkt namelijk dat er een einde aan Lana’s vredige leefsituatie moet komen: de directie van de dierentuin heeft besloten dat het niet meer is toegestaan voor niet-personeel dat zij ‘s nachts in de dierentuin verblijven. De komst van een mysterieuze als cowboy verklede straatartiest, die met zijn goocheltrucs Lana weet te betoveren, biedt Lana de kans haar horizon te verbreden. De twee buitenbeentjes blijken het goed met elkaar te kunnen vinden. De kijker voelt zich als een voyeur wanneer hij dit stil geluk mag aanschouwen. Een lief voorzichtig omkrullende mond, een blik waaruit verrassing spreekt…. Maar het leven buiten de veilige muren van de dierentuin is hard voor de onweerstaanbaar naïeve Lana en dat levert een breuk op met de dromerige sfeer van de rest van de film. Jammer dat dat gevoel niet vastgehouden kon worden, want de scènes in de dierentuin zijn kostelijk en hoewel opgelegde filmconventies bepalen dat een verhaal ook een bepaalde ontwikkeling moet bevatten, zou een speelfilm, die uitsluitend bestond uit de observerende fragmenten zoals die uit de eerste helft van ‘Postcards from the Zoo’, sterker uitvallen dan de in tweeën gedeelde film die we nu zien. Binding met de personages komt in dat eerste gedeelte weliswaar nog niet echt tot stand, maar zelfs naarmate we meer over Lana en de personen die haar omringen te weten komen, weigert die relatie vaste grond te krijgen. We krijgen simpelweg niet de kans emotioneel betrokken te raken bij de karakters. Jammer.

Wat Edwin met ‘Postcards from the Zoo’ wil zeggen, is dan ook niet helemaal duidelijk. Wellicht dat het leven van mensen synchroon kan lopen aan dat van dieren in een dierentuin? Door middel van teksten tussen de scènes door, leidt hij de kijker in een nieuw hoofdstuk in Lana’s leventje in, maar die teksten komen eigenlijk uit een encyclopedie over de dierenwereld. Hoewel dit in het begin van de film ondersteunend werkt, haalt de kracht van het getoonde zich daarna zelf onderuit en voelt de kijker het als betuttelend. Enig talent mag Edwin niet ontzegd worden: sommige beelden zijn zo mooi dat een vergelijking met Apichatpong Weerasethakul om de hoek komt loeren, maar de ingrediënten hadden iets anders gedoseerd moeten worden voor een meesterwerk. Dat neemt niet weg dat veel van de op zichzelf staande snippers van het leven in de dierentuin (de ansichtkaarten uit de titel) daar wél dichtbij komen. Of dat echter genoeg is voor een bevredigende kijkervaring is nog maar de vraag.

Monica Meijer

Waardering: 3

Bioscooprelease: 30 augustus 2012