Pray the Devil Back to Hell (2008)
Regie: Gini Reticker | 72 minuten | documentaire
Al ruim een eeuw liepen de spanningen in Liberia tussen verschillende bevolkingsgroepen hoog op tot het geheel in 1989 escaleerde. Vanaf dat moment greep Charles Taylor de macht en maakte van Liberia een poel des verderf door jongens, kinderen nog, te ronselen, verslaafd te maken aan drugs, wapens te geven en zo dorp na dorp langs te gaan om te plunderen, verkrachten en moorden. In 1997 won hij de zogenaamd ‘vrije’ verkiezingen met grote meerderheid. Als tegenbeweging ontstond in 1999 de rebellenbeweging LURD (waarvan de afkorting staat voor het misleidende ‘Liberians United for Reconciliation and Democracy’), die tegen Taylor streden en zogezegd voor vrede, maar in werkelijkheid grote delen van het land op gewelddadige wijze overnamen en de bevolking zo terroriseerde dat veel mensen Charles Taylor ineens als de minder bedreigende partij zagen. Tussen deze twee vuren begint een groepje vrouwen, aanvankelijk in de christelijke kerk, te praten over een vredesbeweging. Onder leiding van de gedreven en innemende Leymah, die in de documentaire ook haar verhaal vertelt, beginnen de vrouwen hun geestelijk leiders onder druk te zetten om te strijden voor vrede. Moslimvrouwen sluiten zich aan en doen hetzelfde.
Belangrijk is dat deze documentaire kijkt als een film, en niet als een langgerekte reportage of een opeenstapeling van feiten. Het is echt een film, met duidelijke personages, opbouw, spanning en een heldere rode draad, die in documentaires nog wel eens ontbreekt. Dit komt mede door de doordachte opbouw, waarin archiefmateriaal wordt afgewisseld met interviews met een aantal vrouwen uit de vredesbeweging, die het politieke verhaal vertellen met aanvulling van hun eigen ervaringen, dan wel ervaringen van de vrouwenbeweging. Ook worden er de meest gruwelijke gebeurtenissen uit de burgeroorlog verteld, naast ontroerende verhalen waar inspiratie uit spreekt. De rode draad van alle gebeurtenissen blijft door de interviews duidelijk; ook zonder veel voorkennis wordt de geschiedenis van de burgeroorlogen voldoende uitgelicht om het geheel te overzien.
De vrouwenbeweging wordt in 2002 en 2003 steeds uitgebreider en de aangesloten vrouwen ontdekken de kracht van geweldloos verzet, alsmede de kracht van hun eigen vrouwelijkheid. Dit laatste uiten ze bijvoorbeeld door massaal in seksstaking te gaan: door hun echtgenoten consequent seks te weigeren lukt het ze om de mannen achter hun strijd te scharen. Ook later, als dankzij de beweging vredesoverleg plaatsvindt in het nabijgelegen Ghana, zetten de vrouwen hun lichaam in de strijd om daadwerkelijk iets gedaan te krijgen. Want waar de leden van de rebellengroep LURD het overleg zien als een uitje, een welverdiende vakantie na maanden, jaren van strijd, dwingen de vrouwen hen de besprekingen serieus te nemen door het gebouw waar het overleg plaatsvindt te barricaderen en zelfs te dreigen hun kleren uit te trekken als er niets gebeurt. Welke gruweldaden de mannen namelijk ook op hun naam hebben staan, een naakte Afrikaanse vrouw in de openbaarheid is toch nog taboe genoeg om de mannen wakker te schudden.
De prestaties van de Liberian Women of Peace zijn verbluffend; het doorzettingsvermogen van de vrouwen bewonderenswaardig. Daarom is het maar goed dat deze film gemaakt is, als lichtend voorbeeld voor vrouwen én mannen overal ter wereld.
Ruby Sanders