Precious (2009)

Regie: Lee Daniels | 104 minuten | drama | Acteurs: Gabourey ‘Gabby’ Sidibe, Mo’Nique, Paula Patton, Mariah Carey, Lenny Kravitz, Sherri Shepherd, Nealla Gordon, Stephanie Andujar, Amina Robinson, Chyna Layne, Xosha Roquemore, Angelic Zambrana, Nia Fraser, Melissa Ali, Ephraim Benton, Matthew Bralow, Camilla, Aryn Cole, Ryan Curtis, Aunt Dot, Karen Giordano, Barret Helms, Grace Hightower, Maya Hinnant, Debbie Lee Jones, Christopher Joseph, Terria Joseph, Jeff Joslin, Toneda Laiwan, Daniela Lavender, Deborah Lohse, Alex Manette, Elizabeth Marley, Rochelle McNaughton, Bridget Moloney, Mugga, Kola Ogundiran, Tristan Laurence Perez, Catherine Pierce, Lorna Pruce, Shortee Red, Kimberly Russell, Sapphire, Abigail Savage, Nicole Sellars, Ean Sheehy, Rose Sias, Esley Tate, Erica Watson, DeWanda Wise, Victor Woodley, Yvonne Woods

Maar weinig mensen zullen met Claireece ‘Precious’ Jones (Gabourey Sidibe) willen ruilen. Ze is zestien jaar, weegt 150 kilo en groeit op in een van de armste wijken van New York. Ze kan amper lezen of schrijven en wordt constant gepest op school. Toch zit ze liever in de schoolbanken dan bij haar moeder Mary (Mo’Nique) thuis. Want in het piepkleine, smerige hok waarin ze woont is het pas een echte hel. Haar moeder scheldt haar uit, behandelt haar als slaaf en mishandelt haar. Precious weet niet precies wat erger is, de fysieke of de mentale mishandelingen. Vier jaar geleden kreeg ze een baby, een meisje met het syndroom van Down dat ze Mongo noemt. Het kind werd verwekt door haar vader, die haar regelmatig verkracht. Haar moeder doet niets. In plaats van haar man de deur uit te schoppen en het op te nemen voor haar kind, doet ze niets. Ze geeft zelfs Precious de schuld en beweert dat ze haar man van haar heeft afgepakt. Nu is Precious weer zwanger, en weer is haar drugsverslaafde vader de verwekker van het kind. Deze zwangerschap brengt echter nieuwe hoop. Want hoewel het de reden is waarom Precious van school wordt gestuurd, biedt zich een nieuwe, unieke kans aan. Een kans die Precious met beide handen aanpakt. Eindelijk gloort er licht aan het einde van een pikdonkere tunnel.

Lee Daniels maakte naam als producent van films met zware thema’s. In ‘Monster’s Ball’ draaide het om racisme en interraciale liefdesrelaties, in ‘The Woodsman’ (2004) om pedofilie. In zijn regiedebuut ‘Shadowboxer’ (2005) hebben een vrouw en haar stiefzoon een haast oedipale relatie met elkaar. Het lijkt wel alsof hij voor ‘Precious’ (2009) – naar de debuutroman van kunstenaar/dichter Sapphire uit 1996 – al die narigheid samen heeft gevoegd, want de arme Precious blijft weinig bespaart. Vooral in de eerste drie kwartier van de film is in geen enkel kiertje een sprankje hoop te vinden. Je zou haast denken dat we hier met een Europese film te maken hebben, zo rauw realistisch is alles in beeld gebracht. Maar niets is minder waar. Sterker nog: niemand minder dan de koningin van het positivisme Oprah Winfrey verbond zich als producent aan deze film. Hoop dient zich dan ook al gauw aan, in de vorm van de geduldige en toegewijde lerares Ms. Rain (Paula Patton), die op de alternatieve school ‘Each One, Teach One’ kansarme jonge meisjes probeert verder te helpen. Hoewel ze zich aanvankelijk op de vlakte houdt – Precious is niet gewend om voor een groep iets te vertellen en schaamt zich voor haarzelf en haar achtergrond – bloeit het meisje langzaam op. Ms. Rain had makkelijk een softe, ‘geitenwollensokkenjuf’ kunnen worden, maar Patton zet haar neer als een krachtige vrouw met een missie. Langzaam maar zeker begint het balletje voor Precious te rollen. Ze leert lezen en schrijven, krijgt zelfvertrouwen en heeft eindelijk het gevoel iets voor te stellen in de wereld. Haar moeder ziet het met lede ogen aan. De dreiging van het noodlot en een terugval in de ellende is namelijk nooit ver weg. Een laatste, heftige confrontatie is onvermijdelijk…

‘Precious’ valt op door bijzonder overtuigend acteerwerk. Nieuwkomer Gabby Sidibe is overdonderend in de titelrol. Ze is zo geloofwaardig dat je haast gelooft dat ze zelf heeft meegemaakt wat Precious allemaal moet doorstaan. Het is mooi om te zien hoe het enorm zwaarlijvige meisje in die te strakke kleding, dat aanvankelijk nog met het gefronste, boze hoofd naar de grond over de grauwe New Yorkse straten schuifelt, op een zeker moment opbloeit. Bij Sidibe, die als kanshebster wordt gezien voor een Oscar, komt het allemaal heel natuurgetrouw over. Wie ook helemaal ‘au naturel’ gaat in deze film is Mariah Carey. De normaal gesproken in glitters en minirokken gehulde zangeres is hier ontdaan van alle glamour en speelt verrassend sterk de sociaal werkster Ms. Weiss, die opkomt voor de belangen van Precious. Paula Patton is zoals gezegd al even goed op dreef. Ze heeft enkele prachtige scènes met Sidibe, waaronder de meest ontroerende van allemaal, waarin Precious haar huilend uitlegt dat die zogenaamde liefde waar Ms. Rain het over heeft voor haar niets dan ellende heeft opgeleverd. Het acteerwerk in de breedte is sterk. De beste van allemaal is Mo’Nique. De comédienne schittert als de kettingrokende, slonzige en aartsluie Mary, die zich onmogelijk opstelt naar haar dochter toe. Ze schikt zich graag in de slachtofferrol en wellicht is ze dat ook wel. Waar waarom behandelt ze haar dochter dan niet zoals ze zelf ook graag behandeld had willen worden? Ook voor Mo’Nique geldt dat ze een belangrijke gegadigde is voor een Oscar.

‘Precious’ is een indringende film, met een verhaal die in je huid priemt en prikt en diepe wonden achterlaat. Waarom regisseur Lee Daniels het nodig vond om zijn film lichter verteerbaar te maken door overdadige en nodeloze droomsequenties en het drama verder aan te kleden met irrelevante close-ups en misplaatste symboliek (wie weet waar de gebakken eieren met spek op slaan die staan te pruttelen terwijl Precious terugdenkt aan de gruwelijke verkrachting door haar vader mag zich nu melden) mag een raadsel heten. Gelukkig worden die scènes binnen de perken gehouden, zodat de weegschaal doorslaat naar de goede kant. Hoeveel ellende kan een meisje meemaken? Cynici zijn wellicht van mening dat het allemaal wel wat minder kan en dat die overdaad aan narigheid afbreuk doet aan het effect dat de gebeurtenissen hebben op de kijker. Daar schuilt zeker een kern van waarheid in. Lee Daniels balanceert dan ook op het randje. Toch heb je altijd het idee dat je hier met echte mensen te maken hebt die ellende meemaken die ook in de dagelijkse realiteit mensenlevens ruïneert. Maar dat dit verhaal je onder de huid gaat zitten komt volledig op het conto van een bijzonder overtuigende cast, vol verrassende namen van wie je nooit gedacht had dat ze hiertoe in staat waren!

Patricia Smagge

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 3 december 2009